عقد معلق به عقدی گفته می شود، که اثر عقد منوط به وقع امر دیگری باشد و اگر ان امر تحقق پیدا نکند، عقد تحقق پیدا نمی کند، فلذا در ادامه مطلب به توضیحات بیشتر در این خصوص می پردازیم تا آگاهی لازم در این خصوص را کسب نماید.
عقد معلق چیست؟
در قانون مدنی عقود دارای اقسام متفاوتی است و هر یک از آن ها دارای اثر خود می باشند. یکی از اقسام عقود در قانون مدنی، عقد معلق می باشد. فلذا به عقدی که فی مابین متعاملین (طرفین قرارداد) منعقد می شود و اثر آن موقوف به امر دیگری است، عقد معلق می گویند. برای درک بهتر این مسئله به مثال ذیل توجه نمایید.
اگر در قرارداد خرید و فروش ملکی، فروشنده به خریدار بگوید، این ملک را به تو فروختم مشروط برآنکه خودروی من را صافکاری نمایی. فلذا اگر خریدار این شرط را بپذیرد، عقد معلق ایجاد شده ولیکن پس از آنکه عملیات صافکاری را انجام دهد، اثر عقد تحقق پیدا کرده و خریدار مالک ملک و فروشنده مالک ثمن می شود. فلذا اگر خریدار صافکاری خودروی فروشنده را انجام ندهد، این عقد دارای اثری نمی باشد.
شرایط اعتبار عقد معلق چیست؟
این عقد نیز همانند سایر عقود باید علاوه بر شرایطی که پیش تر گرفته شد، باید دارای شرایط صحت ذیل باشد و اگر هریک از این شروط نباشد، این عقد حتی با فرض اینکه آن امر انجام شود، فاقد اعتبار یا به عبارت دیگر باطل می باشد.
- قصد طرفین و رضای آنها
- اهلیت طرفین
- موضوع معین که مورد معامله باشد
- مشروعیت جهت معامله
در این خصوص اگر بخواهیم مثالی بیان کنیم، می توان گفت اگر در همان مثال قبلی که ذکر شد، فروشنده به خریدار بگوید این ملک را به تو فروختم اگر کار جعل سند فلان چیز را برای من انجام دهی، این شرط حتی با وجود توافق طرفین و انجام آن توسط شخص خریدار، باطل بوده و منجر به بطلان عقد معلق به دلیل نامشروع (غیرقانونی) بودن جهت معامله می شود.
عقد معلق چه عقودی ممنوع است؟
بیشتر فقها معتقدند که عقد معلق باطل است، ولیکن با توجه به آنکه قانونگذار ممنوعیتی در این خصوص پیش بینی نکرده است و با توجه به اصل صحت و آزادی قراردادها می توان گفت عقد معلق معتبر بوده و هیچگونه مانعیتی برای انعقاد آن به غیر از موارد فوق الذکر و در نکاح وجود ندارد.
زیرا قانونگذار در خصوص عقد نکاح استثنائاتی قائل شده است و بیان دارد، عقد نکاح مشروط یا معلق حتی با رضایت طرفین ممنوع است و اگر نکاحی به صورت عقد معلق انجام شود، آن نکاح باطل می باشد، زیرا قانونگذار معلق کردن نکاح را به دلیل حفظ بنیاد خانواده و دیگر شرایط ممنوع در نظر گرفته است.
تفاوت عقد معلق با عقد منجز چیست؟
عقد منجز، به عقدی گفته می شود، که تاثیر آن بر حسب انشاء موقوف به امر دیگری نباشد. به عنوان مثال هنگامی که در معامله خرید و فروش خودرویی انجام می شود، به محض امضاء قرارداد، خریدار ملک خودرو و فروشنده مالک ثمن معامله می شود و اگر هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل ننماید، اثار این عقد از بین نمی رود، زیرا به محض انعقاد این عقد دارای اعتبار می شود، در حالیکه در عقد معلق اگر امری که توافق شده است، انجام نشود، عقد محقق شده، ولیکن دارای آثاری نیست.
اعتبار عقد معلق از دیدگاه فقها
اکثر فقها بر این باورند، که این عقد باطل بوده و فاقد وجاهت قانونی است، ولیکن اگر امری که اثر عقد به آن وابسته است، معلوم الحصول باشد، صحیح بوده و خدشه ای به اعتبار عقد وارد نمی سازد. مانند آنکه شخصی به دیگری بگوید، این دوچرخه را به تو می دهم، اگر ماه ربیع الاول فرا رسد. فلذا در این چون این ماه به وقع می پیوند، عقد معلق صحیح است. اما اگر اثر عقد معلق معلوم الحصول نباشد، محل اشکال است. در این خصوص به مثال ذیل توجه نمایید.
اگر فرد بگوید این دوچرخه را به تو می دهم اگر در کنکور قبول بشی، در این جا چون قبول شدن در کنکور ممکن الحصول است، یعنی امکان دارد، شخص قبول نشود، صحیح نمی باشد.
