قانون مرخصی زندانیان تا چه حدی اجرا میشود ؟! قانون ایران راجع به مرخصی زندانیان چه چیزهایی میگوید؟! و به طور کلی قانون مرخصی زندانیان چیست و شامل چه کسانی میشود؟! در این مطلب در مورد مرخصی زندانیان، چگونگی اجرای مرخصی زندانیان، شرایط مرخصی زندانیان، میزان مرخصی زندانیان و این‌که چه محکومان مشمول مرخصی نمی‌شوند توضیح داده شده‌است.
قوانینی که از سوی قانون‌گذار، در ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری نیز به آن اشاره شده است و عنوان می‌کند که نحوه مرخصی زندانیان به چه صورت خواهد بود، میپردازیم. زندانیان بر حسب مورد و بسته به نوع جرم ارتکابی و همچنین سوابق آن‌ها در زمان حبس، اگر تأمین مناسبی را بسپارند و رضایت مقام قضایی را جلب نمایند، می‌توانند از مرخصی مربوط به زندانیان استفاده کنند.
ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری «قانون مرخصی زندانیان»
محکومان می توانند در صورت رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم، پس از سپردن تامین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر و یا ازدواج فرزندان، زندانی می تواند به تشخیص دادستان حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده نماید.
تعیین مقررات موضوع این ماده و امتیاز هر یک از برنامه های اصلاحی و تربیتی، چگونگی انطباق وضعیت زندانیان با شرایط تعیین شده و نحوه اعطای مرخصی به آنان به موجب آیین نامه ای خواهد بود که ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون، توسط سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور، تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.
تبصره های مربوط به ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری
تبصره ۱- در موارد شمول قسمت دوم این ماده، در صورت عجز از فراهم نمودن تامین، اعزام محکوم تحت مراقبت ماموران، یک روز در ماه و به مدت ده ساعت بلامانع است.
تبصره ۲- اعزام متهمان بازداشت شده به مرخصی تنها به مدت و به شرح مقرر در تبصره فوق و با نظر مرجع صدور قرار جایز است.
تبصره ٣- در مواردی که زندانی دارای شاکی خصوصی است و بنا به تشخیص دادستان یا قاضی اجرای احکام، اعطای مرخصی می تواند در جلب رضایت شاکی موثر باشد، زندانی می‌تواند علاوه بر مرخصی مذکور در این ماده پس از سپردن تامین مناسب، در طول مدت حبس یک نوبت دیگر و حداکثر به مدت هفت روز از مرخصی استفاده نماید.
در صورتی که محکوم بتواند بخشی از خسارت شاکی را پرداخت یا رضایت او را جلب کند، این مرخصی فقط برای یک بار دیگر به مدت هفت روز تمدید می شود.
تبصره ۴- محکومانی که به موجب قانون مشمول مقررات تعلیق اجرای مجازات نمی شوند، پس از تحمل یک سوم از میزان مجازات با رعایت شرایط مندرج در صدر ماده و به تشخیص دادستان می توانند در هر چهار ماه حداکثر پنج روز از مرخصی برخوردار شوند.
تبصره ۵- رئیس قوه قضائیه می تواند به مناسبت های ملی و مذهبی علاوه بر سقف تعیین شده در این قانون، حداکثر دو بار در سال به زندانیان واجد شرایط، مرخصی اعطاء کند.
تبصره ۶- مواردی که شخص باید به موجب مقررات شرعی به طور دائم در زندان باشد از شمول مقررات این ماده و تبصره های آن خارج است.
علت مرخصی دادن به زندانیان چیست؟
قاعدتاً زندانیان نیز از حق و حقوقاتی برخوردارند که حق یک بشر است، از جمله آن‌ها را میتوان از ملاقات، مرخصی ( اقامت موقت زندانی در منزل خود )، تلفن، مکاتبه و نامه‌نگاری، روزنامه، رادیو، تلویزیون، کتاب و…. نام برد که عملاً در اکثر کشورها این حق‌ها برای زندانیان اجرا میشود.
در ایران نیز بحث مرخصی زندانیان بیشتر از همه به چشم می‌خورد و مورد توجه عموم قرار می‌گیرد.
گاهی اوقات موضوع مرخصی زندانیان با شخصیت او متمایز میشود و در واقع موضوعی غیرشخصی است و بیشتر جنبه عمومی دارد و به افکار عمومی متصل می شود.
از طرفی دیگر مرخصی زندانیان به تحکیم مبانی و روابط خانوادگی و اجتماعی زندانیان، رفع مشکلات ضروری فرد، خانوادگی، قضایی، بازتوانی اجتماعی و فراهم نمودن زمینه بازگشت مجدد به جامعه و بعلاوه فعالیت در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، ورزشی، اشتغال، حرفه‌آموزی و…. کمک بسزایی می‌کند و به همین جهت است که مرخصی به زندانیان اعطا می‌گردد.
و به طورکلی اعطای مرخصی به زندانیان با توجه به قانون مرخصی زندانیان حقی است که اگر شرایط برخورداری از آن را داشته باشند، مانند رعایت مقررات زندان، باید این حق اجرا شود و لازم است.
چه شرایطی برای اعطای مرخصی به زندانیان وجود دارد؟
همان‌طور که گفته شد، برای برخورداری زندانیان از مرخصی باید شرایطی را دارا باشند و قانون مرخصی زندایان را نقض نکرده باشند که مرخصی مشمول این افراد می‌گردد .
اما این‌که چه شرایط برای اعطای مرخصی به زندانیان به استناد قانون مرخصی زندانیان لازم است، ذیلاً به آن پرداخته‌ام :
- زندانیانی که محکومیت آن‌ها تا ۱۵ سال است باید حداقل یک ششم از حبس را تحمل کرده باشند تا بتوانند از مرخصی استفاده نمایند.
- اما زندانیانی که به حبس بالای ۱۵ سال محکوم اند و یا محکوم به حبس هستند بعد از گذراندن حداقل ۳ سال از حبس شان می‌توانند از مرخصی استفاده نمایند.
- برخی از زندانیان ممکن است به دلیل عدم پرداخت جزای نقدی یا عدم پرداخت محکومیت‌های مالی در زندان باشند، این قشر از زندانیان با گذراندن ۱ ماه از حبس‌شان می‌توانند از مرخصی استفاده نماید.
ناگفته نماند که زندانیان باید در هر نوبت مرخصی ۲۰۰ امتیاز از زندان کسب نمایند که این امتیازات طبق معیارهای درج شده در آیین‌نامه سازمان زندان‌ها محاسبه میشود.
نکته مهم و قابل‌توجه این است که هر یک از محکومان ( بجز محکومان مستثنی از اعطای مرخصی ) چنانچه یکی از بستگان درجه ۱ او ازدواج یا فوت نماید بدون لحاظ شرایط مذکوره فوق می‌تواند از ۱ نوبت مرخصی استفاده نماید.
چه محکومانی مشمول مرخصی نمی‌شوند ؟
شاید کمی ناراحت‌کننده باشد، اما در قانون مرخصی زندانیان موردی وجود دارد که در بین زندانیان برخی از آنان مشمول مرخصی نمی‌شوند یعنی مرخصی زندانیان شامل حال این دسته از محکومان نمی‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.
- افرادی که به جرم سرقت مسلحانه، کیف‌زنی، جاسوسی، اقدام علیه امنیت کشور، آدم‌ربایی، جرایم باندی، تجاوز به عنف، دایر کردن مراکز فساد و فحشا، اسیدپاشی، اخلال در نظام اقتصادی، توزیع و تولید و فروش مشروبات الکلی، قاچاق مسلحانه و یا قاچاق عمده مواد مخدر.
- محکومان دارای ۳ فقره سابقه محکومیت به ارتکاب همان جرم
- محکومان مرتکب شرارت
- افرادی که به قصاص و اعدام محکوم شده باشند.
مدت مرخصی زندانیان چه قدر است؟
در مورد تعیین میزان و مدت مرخصی زندانیان مطابق با قانون مرخصی زندانیان باید بین محکومیت‌ها تفکیک قائل شد، بدین نحو که در زیر به آن اشاره شده است:
- محکومان حبس جرایم غیرعمدی که به دلیل ناتوانی در پرداخت جزای نقدی، دیه و یا محکومیت های مالی غیرکیفری در زندان هستند، به ازای هر ۲ ماه به آنان ۳ تا ۵ روز مرخصی تشویقی تعلق می‌گیرد.
- محکومان جرائم دیگر در صورت کسب امتیاز و فقدان سابقه محکومیت در جرایم عمدی به ازای هر ۳ ماه ۳ تا ۵ روز مرخصی تشویقی دارند.
- درصورتی‌که مرتکب سابقه محکومیت در جرایم عمدی داشته باشد به ازای هر ۴ ماه ۳ تا ۵ روز مرخصی به وی تعلق می‌گیرد.
نکته مهم: اعطای مرخصی نیاز به تصویب شورای طبقه‌بندی زندان و اخذ تأمین مناسب کیفری توسط مقام قضایی مربوطه دارد.
نکته مهم: اگر فاصله محل سکونت زندانی تا محل زندان بیش از ۱۰۰ کیلومتر باشد به تناسب فاصله بین ۱ تا ۴ روز به مدت مرخصی اضافه میشود.
تمدید مرخصی زندانیان
با توجه به وضعیت کنونی و یا وضعیت‌های خاص همچون شرایط کرونایی فعلی ، مدت مرخصی‌ها طبق بخشنامه هایی که توسط رییس قوه قضاییه صادر میشود، تعیین و تصویب خواهد شد؛ همچنین تمدید آن‌ها نیز بستگی به بخشنامه‌های صادره جدیدمطابق با قانون مرخصی زندانیان دارد.
در این مطلب به بررسی کلی قانون مرخصی زندانیان پرداختیم و سعی شد تمامی موارد مربوط یه مرخصی و مسائل مربوط به آن بررسی شود.
امیدواریم براتون مفید واقع شده باشه؛ به امید روزی که هیچ فرد بی‌گناهی پشت میله های زندان نباشه 🙂
