هنگامی‌که زن و مردی از یکدیگر جدا می‌شوند هر یک دغدغه این را دارند که دیگری فرزند را از کشور خارج نماید. به کشوری دیگر مهاجرت کند. برای رفع این نگرانی در این‌جا هر یک می‌توانند برای ممنوع‌الخروج کردن فرزند خود تا قبل‌از سن ۱۸ سالگی اقدام نمایند . منتها ممنوع خروج کردن فرزند توسط پدر کار ساده‌تری است تااینکه مادر بخواهد فرزند را از ممنوع‌الخروج کند. چرا که نیازمند گذشتن از مراحل قضایی و دادگاهی می باشد. در ادامه مطلب در رابطه با ممنوع الخروجی فرزند توسط مادر و چگونگی آن به توضیح خواهیم پرداخت.
ممنوع الخروج کردن فرزند
فرزندان تا قبل‌از رسیدن به سن قانونی تحت ولایت ولی خود می‌باشند، ولی آن‌ها که همان پدر و جد پدری میباشد . میتواند هر تصمیمی در رابطه با مسائل مالی و غیرمالی او بگیرد. که این تصمیمات حتما بایستی با مصلحت فرزند هم‌راستا باشد.
ممنوع‌الخروج کردن فرزند حقی است که ولی قهری هر فرزند دارد و او میتواند در رابطه با خروج فرزندش از کشور تصمیم بگیرد و این یک حق مطلقی برای اوست منتها گاهی این حق با حق ملاقات فرزند مغایرت پیدا کرده و موجب تضییع آن می‌شود مانند جایی‌که ولی می‌خواهد بدون اطلاع فرزند را از کشور خارج کند.
ممنوع الخروج کردن فرزند توسط پدر
همان‌طور که گفته شد ولی یک فرزند میتواند تصمیماتی برای فرزند بگیرد اما در بحث خروج از کشور کمی محدودیت برای او ایجاد می‌شود چون امکان دارد با خارج کردن فرزند از کشور حق کسی که حق ملاقات با فرزند را دارد ضایع شود. از طرفی اگر حضانت فرزند نیز به‌عهده مادر باشد پدر یا جد پدری که ولی او هستند می‌توانند از خروج فرزند از کشور جلوگیری کند که برای این امر پدر میتواند به اداره گذرنامه مراجعه نموده و خیلی سریع و راحت فرزند غیر رشید را ممنوع‌الخروج نماید و این در حالی است که مادر این‌گونه راحت نمی‌تواند فرزند خود را ممنوع‌الخروج کند.
در این خصوص کاملاً واضح است که برای اشخاص زیر هیجده سال اگر بخواهند از کشور خارج شوند مطابق با قانون گذرنامه باید اجازه پدر باشد و مادر صرف داشتن حضانت نمی‌تواند او را از کشور خارج کند و بالعکس اگر حضانت با پدر باشد هرچند که می‌توانند برای فرزند گذرنامه بگیرد در عوض مادر نیز میتواند از خروج فرزند از کشور جلوگیری کند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت .
ممنوع‌الخروج کردن فرزند توسط مادر
گفتیم که پدر و مادر که دارای حق حضانت فرزند باشند نمی‌توانند فرزند را از کشور خارج کنند مگر طرف مقابل به این امر رضایت داشته باشد حال اگر ولی قهری یعنی پدر یا پدربزرگ بخواهند برای خروج فرزند از کشور اقدام کند مادر نیز میتواند از این خروج جلوگیری کنند منتها روند کمی پیچیده‌تری دارد چراکه باید از طریق دادگاه اقدام شود .
برای این اقدام مادر باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دادخواستی مبنی‌بر جلوگیری و ممنوعیت خروج اطفال مشترک از کشور تنظیم و آن دفتر ارائه دهد و بعد از آن باید در جلسات دادگاه دلایل خود را به قاضی تقدیم کند و مقام قضایی بعد از بررسی این دلایل و همچنین بررسی دلایل طرف مقابل که پدر میباشد درصورتی‌که صلاح بداند میتواند دستور ممنوع الخروجی فرزند را صادر کند.
مستند قانونی این‌موضوع ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده میباشد که در این ماده گفته‌شده « صغیر و مجنون را نمی‌توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با درنظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌حق این امر را اجازه دهـد. دادگاه درصـورت موافقت با خـارج کردن صغیـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذی‌نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تامین مناسبی اخذ می‌کند.»
اگر فرزندی بیشتر از سن بلوغ باشد اما همچنان به سن هیجده سالگی نرسیده باشد آیا قانون گذرنامه در خصوص خروج از کشور به این افراد حاکم است؟
اگر فرزند به سن بلوغ شرعی رسیده باشد ولی هنوز به سن هیجده سالگی نرسیده باشد مقررات قانون گذرنامه در این افراد حاکمیت دارد اما مادر و یا شخص دیگری که به حکم دادگاه حضانت فرزند را دارند می‌توانند نسبت‌به ممنوع‌الخروجی فرزند اقدام کنند تا ولی قهری نتواند بدون رضایت نسبت‌به خروج فرزندان اقدام کند.
دلایلی که مادر میتواند فرزند را ممنوع‌الخروجی از کشور کند چیست؟
هنگامی‌که مادر دادخواست ممنوع‌الخروج کردن فرزند را داده‌است میتواند در دلایل و دفاعیات خود بگوید که ملاقات مادر با اطفال مشترک حق اوست که برای بقای این حق نیازمند است که فرزندان در ایران باشند و بعلاوه جدایی فرزندان مشترک با مادر باعث می‌شود که به روح و روان مادر صدمه و آسیب برسد و از طرف دیگر میتواند عنوان کند که خروج از کشور و اقامت فرزند در کشور دیگر به مصلحت آن نیست و باعث محرومیت از حقوق اجتماعی آنان می‌شود.
در این‌مورد قاعدتاً قاضی با توجه به اینکه در هنگام جدایی زن و مرد توافقی برای خروج فرزندان از کشور نکرده اند و خروج فرزندان مشترک از کشور باعث می‌شود که حق ملاقات مادر با آن‌ها تضییع شود ، حکم به ممنوع‌الخروجی فرزندان تا پایان سن حضانت خواهد داد البته این حکم قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. سایر دفاعیات دیگر نیز میتواند وجود داشته باشد که در این زمینه نیاز است شما حتما یک وکیل همراه خود در این پرونده داشته باشید.
چه مدارکی برای دعوی ممنوع الخروجی فرزند نیاز است؟!
اگر مادر می‌خواهد دعوی ممنوع‌الخروجی فرزند را در دادگاه مطرح کنند در وهله اول باید کارت ملی و کپی برابر اصل شناسنامه خود و فرزند یا فرزندان را ارائه دهد.
- همچنین اگر طی حکمی اجازه ملاقات با فرزند را دارد باید آن را نیز ارائه دهد.
- علاوه‌برآن باید طلاق نامه را پیوست دادخواست کند و در صورت لزوم تحقیق از اطفال و استعلام از اداره گذرنامه را مهیا نماید.
- در این‌مورد اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری داشته باشید می‌توانید با کارشناسان سامانه هوشمند خدمات حقوقی داپکده تماس بگیرید.
نتیجه
به‌طورکلی از خواندن این مطلب متوجه شدیم که اگر پدر بخواهد فرزند خود را ممنوع‌الخروج کند به‌راحتی میتواند از طریق اداره گذرنامه در کوتاه‌ترین زمان این اقدام را انجام دهد و از طرفی متوجه شدیم که هیچ یک از پدر و مادر بدون رضایت طرف مقابل نمی‌توانند فرزندان را از کشور خارج کنند و درصورتی‌که این قصد را داشته باشند مادر میتواند از طریق مراجعه به دادگاه و گرفتن حکم فرزندان را ممنوع‌الخروج از کشور کند و پدر علاوه بر این که گرفتن گذرنامه مستلزم وجود رضایت اوست باز هم میتواند از طریق اداره گذرنامه نسبت به ممنوع الخروجی فرزند خود اقدام کند.
