همان‌طور که می‌دانید زمانی‌که قراردادی بین دو نفر منعقد است و یا این‌که به‌طورکلی قراردادی وجود ندارد . اما تعهداتی بین افراد وجود دارد باید هر یک به تعهدات خود عمل کند . اما در برخی از اوقات یکی از عواملی که باعث سقوط این تعهدات می‌شود ابراء میباشد . که درواقع یک عمل حقوقی است و در حیطه ایقاعات وجود دارد و یک طرف اعمال می‌گردد.
برای این‌که بدانید ابرا چیست و بیشتر در رابطه با آن اطلاعات کسب کنید از خواندن ادامه‌ی مطلب غافل نشوید.
ابراء چیست؟!
عمل حقوقی که به‌صورت ایقاع و یک‌طرفه واقع می‌شود و صرفاً به اراده ابرا کننده بستگی دارد و موجب سقوط تعهدات قراردادی و غیرقراردادی می‌شود را ابراء میگویند.
ابراء زمانی وجود خواهد داشت که دینی وجود داشته باشد . پس قبل‌از دین یا پس‌از سقوط دین ابرا موضوعیتی ندارد و باطل است . اما در حالتی مثل زمانی‌که زنی نفقه چند ماه آینده خود را ابرا می‌کند و تعهد مرد را به پرداخت ساقط نماید . چون سبب این دین و طلب نفقه رابطه زوجیت است و رابطه زوجیت همچنان وجود دارد ابرا در این‌جا صحیح است.
به عبارت دیگر صرف نظر کردن شخص طلبکار از انجام تعهدی که به نفع اوست را ابرا میگویند.
به عبارت ساده‌تر ابراء را در این مثال این‌طور می‌توانیم گفت . که فرض بفرمایید فردی از دیگری طلب دارد . اما آن فرد را از پرداخت طلب ابرا می‌نماید، بعداز آن شخص بدهکار چون شخص طلبکار طلب را به او ابرا کرده است . دیگر تعهدی برای بازپرداخت طلب ندارد.
نکته‌ای که در خصوص ابراء باید بدانید این است . که نیازی نیست ابراء کننده از میزان دقیق دین مطلع باشد . چون هدف از این امر انفاق و احسان است همین که بداند طرف مقابل به او مدیون است کفایت می‌کند.
ماده ۲۸۹ قانون مدنی در تعریف ابراء میگوید « ابرا عبارت از این است که داین از حق خود به اختیار صرف نظر نماید.»
فرق ابراء با هبه چیست ؟
در هبه حق جابه‌جا می‌شود اما در ابراء حق از بین می‌رود و ساقط می‌شود.
فرض بفرمایید چند نفر به‌صورت تضامنی به یک فردی بدهکار باشد . در این‌جا طلبکار اگر نسبت به یکی از بدهکاران دین را ابراء کند . دین به‌طورکلی ساقط می‌شود . اما اگر پرداخت دین را فقط نسبت‌به یکی از بدهکاران به‌جز بدهکار مسئول و نهایی، ببخشد و یا هبه کند . فقط نسبت به آن شخص بدهکاری ازبین‌رفته و او قائم‌مقام طلبکار محسوب می‌شود و به سایرین همچنان می‌تواند برای پرداخت دین رجوع کند.
نکته دیگری که از جمله تفاوت‌های مهم بین ابرا و بخشش طلب است این است . که ابراء قابل رجوع نیست یعنی زمانی‌که ابراء نسبت به شخص بدهکار صورت بگیرد . دیگر شخص طلبکار نمی‌تواند طلب اش را برگرداند . اما اگر طلبی بخشیده شود چون هبه میباشد تحت شرایطی میتوان به آن طلب که هبه شده رجوع کند.
آیا میتوان در مقابل ابراء چیزی گرفت؟
ابراء به دو صورت معوض و غیر معوض انجام می‌پذیرد، زمانی‌که ابرا کننده چیزی را از بدهکار یا مدیون دریافت نمی‌کند . در این‌جا ابرا غیر معوض است اما اگر در قبال ابرا چیزی دریافت کند ابرا معوض خواهد بود . توجه کنید که چون دراین‌صورت برای مدیون آثار و مسئولیت را به دنبال دارد . نیاز است که این شرط گرفتن عوض در قبال ابرا مورد قبول مدیون قرار بگیرد .
توجه کنید که اشتباه نگیرید اگر شرط گرفتن چیزی در مقابل ابرا جنبه اصلی پیدا کند . در این‌جا ابراء به وجود نیامده و درواقع تبدیل تعهد رخ داده است.
ابراء چگونه صورت می‌گیرد؟!
معمولاً ابراء با لفظ یا عمل صورت می‌پذیرد . اما سوالی که مطرح می‌شود این است . که آیا میتوان ابرا را معلق به شرط کنیم؟!
در پاسخ به این سوال علی‌رغم این‌که بین فقها و حقوق‌دانان اختلاف‌نظر است . اما ابرا معلق صحیح تلقی شده است.
تعلیق در ابراء به معنا چیست ؟!
فرض بفرمایید دائن یا همان طلبکار موجر باشد و به مستاجرش بگوید که اگر مال مورد اجاره را تا زمانی که مشخص می‌کنم تخلیه کنی اجاره دو ماه گذشته را که پرداخت نکرده‌ای بهت ابراء می‌کنم و یا می‌بخشم.
در این‌جا موجر ابرا را معلق به‌شرط خالی کردن نموده و این یعنی ابراء زمانی محقق می‌شود . که مستأجر خانه را در زمان مشخص تخلیه کرده و به موجر تحویل دهد . که به این موضوع ابرا معلق به شرط میگویند.
انواع ابراء
ابرا به خاص و عام تقسیم می‌شود.
ابرا عام زمانی است که طلبکار هر دینی که بدهکار به او دارد بری کند و حق و حقوقاتش را نسبت‌به اموال منقول غیرمنقول بدهکار ساقط کند.
در این‌جا طلبکار بعداز ابرا دیگر نمی‌تواند طلب خود را مطالبه کند اما اگر حقوق و یا دینی بعد از ابرا به وجود بیاید آن‌ها قابل مطالبه هستند.
ابرا خاص به این معناست که طلبکار بدهکار را از بازپرداخت طلبه معینی بری کند و یا حق انتفاع خود را از استفاده از مال معینی از بین ببرد.
ابراء مهریه به چه صورت است ؟!
در بسیاری از موارد به دلایل گوناگون خانم اقدام به بخشیدن مهریه خود به شوهرش می‌کند . در این‌جا بهتر است این بخشیدن مهریه از طریق ابرا نامه باشد و مرد را از پرداخت مهریه بری کند . یعنی دیگر مرد تعهدی برای پرداخت مهریه به‌طورکلی نداشته باشد . که این امر در مواردی که شوهر حق طلاق را در برابر بخشیدن مهریه میدهد . بیشتر صدق می‌کند و بهتر است مهریه ابرا شود چرا که رجوع به آن دیگر امکان‌پذیر نباشد.
برای این کار زن می‌تواند به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و مهریه خود را به همسرش با تنظیم ابرا نامه‌ای ببخشد.
چه شرایطی برای ابراء باید وجود داشته باشد؟!
اول این‌که ابرا کننده برای این امر قصد و رضایت داشته باشد در غیر این صورت ابرا باطل و یا صحیح نخواهد بود.
همچنین ابرا کننده باید اهلیت داشته باشد یعنی باید دیوانه، صغیر یا سفیه نباشد. چون دراین‌صورت ابرا باطل است و لازم به ذکر است . که قیم نیز نمی‌تواند ابرا را تنفیذ کند و صرفاً در موارد خاصی مانند وام‌های کم‌بها و کم‌ارزش ولی یا قیم چون برای محجور جنبه تربیتی دارد می‌توانند بدهکار را ابراء نمایند.
اما جالب است بدانید که اهلیت و زنده بودن برای شخص بدهکار که تعهدی بر او ابرا می‌شود . ملاک نیست یعنی اگر بدهکار دیوانه، صغیر ، سفیه یا مرده باشد نیز میتوان او را ابرا کرد.
مالی که می‌خواهد ابرا شود نیز باید معلوم و مشخص باشد . یعنی باید طلبکار دقیق بگوید که کدام قسمت و یا کدام طلب را به بدهکار ابراء می نماید.
