نفقه
همه نیازهای متعارف و متناسب برای مخارج روزانه و پزشکی زندگی زوجه و فرزندان که بایستی توسط زوج پس‌از عقد نکاح پرداخت شود نفقه گفته میشود، که در ادامه درباره نفقه زوجه به تحلیل و بررسی موارد قانونی آن طبق رویه قضائی میپردازیم.
تعریف نفقه طبق قانون مدنی:
نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی می باشد، و در صورتی که زن در منزل پدر مستخدم داشته است، پس از عقد نکاح زوج موظف به استخدام خدمت گذار برای او میباشد.
انواع نفقه:
طبق قانون نفقه به افراد تحت تکلف هر فرد تعلق میگیرد، که باید توسط وی پرداخت شود، لذا نفقه به افراد مختلفی با شرایط خاص تعلق میگیرد، که در ادامه به آن می پردازیم.
نفقه زوجه
نفقه زوجه، از زمان ثبت نکاح به زوجه تعلق میگیرد، و به دو دسته نفقه جاریه و معوقه تقسیم میگردد که در این مقاله به بررسی این موارد می پردازیم.
نفقه فرزندان
به نفقه ای گفته میشود که به فرزند از زمان تولد تا سن ۱۸ سالگی در خصوص پسران و در دختران تا زمانی که ازدواج نکرده باشند تعلق میگیرد، که می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص به نفقه فرزندان مراجعه کنید.
نفقه خویشاوندان یا اقارب
در بعضی مواقع با توجه به شرایط امکان دارد نفقه پدر یا مادر یا یکی از نزدیکان بر عهده فردی باشد، که به این نوع نفقه، نفقه اقارب گفته میشود. در صورتی که میخواهید اطلاعات بیشتری در این نوع نفقه کسب کنید به مقاله نفقه اقارب مراجعه نمایید.
انواع نفقه زوجه
نفقه جاریه:
همانطور که در بالاتر اشاره شد نفقه یکی از ابتدایی‌ترین حقوق زن میباشد که لازمه آن زندگی زوجین با یکدیگر و الزام به تمکین عام و خاص همسر میباشد و نفقه از زمان خواندن صیغه عقد بر عهده زوج میباشد حال با توجه به این توضیحات نفقه جاریه به نفقه ای گفته میشود که برای حال و آینده زوجه مشخص میگردد.
میزان نفقه چگونه مشخص میشود؟
مشخص شدن میزان نفقه اصولاً عددی ثابت نمی‌باشد و به یکسری شرایط وابسته است، این شرایط با توجه به عرف هر منطقه متغییر میباشد ولیکن طبق قانون زوج موظف است تا برای زوجه تمامی امکانات رفاهی که در منزل پدر خود داشته را فراهم نماید و در زمان تعیین نفقه زوجه به مواردی از قبیل شان خانوده زوجه که در چه منطقه ای زندگی میکنند و دارای چه درامدی هستند توجه می شود، که موارد ذیل هم در تعیین نفقه بی اثر نمیباشند.
۱.تحصیلات زن:
اگر زن قبل‌از ازدواج شرایطی جهت ادامه تحصیل داشته باشد، و همسر توفق بر ادامه تحصیل زوجه داشته باشد، زوج مکلف میباشد تا شرایط مناسبی را برای بعد از ازدواج او فراهم کند تا زوجه بتواند ادامه تحصیل دهد.
۲.جایگاه اجتماعی:
مرد وظیفه دارد منزلی در شان خانم فراهم کند، و اگر مرد در تهیه مسکن و اثاث البیت مناسب کوتاهی کند، برای زوجه این حق ایجاد میشود که منزل را ترک نموده ، لذا در چنین حالتی زن مستحق دریافت نفقه و هزینه اثاث البیت خواهد بود.
۳.شیوه زندگی زن قبل از ازدواج :
مرد موظف است در صورتی که زن در خانه‌ی پدری خود خدمتکار داشته بوده است ، برای زوجه خدمتکار استخدام نماید.
میزان نفقه ماهانه توسط چه کسی تعیین میگردد؟
در صورتی که طرفین بر میزان نفقه توافق نداشته باشند، دادگاه موظف است موضوع را به کارشناسی یک نفره ارجاع داده تا کارشناس بعد از بررسی موارد فوق و برآورد هزینه نفقه، مبلغ را به طرفین ابلاغ نماید و در صورتی که هر یک از طرفین اعتراضی به نظریه کارشناس داشته باشند به دادگاه اعلام نمایند تا دادگاه موضوع را به کارشناسی سه نفره ارجاع دهد و دوباره این سیکل قابل تکرار در کارشناسی ۵ و ۷ نفره میباشد که البته در صورتی که دادگاه اعتراض را واجد شرایط نداند میتواند در هر کارشناسی حکم خود را صادر نماید.
پرداخت هزینه های بیماری های خاص زوجه بر عهده کیست؟
بله تمامی هزینه های بیماری خاص بر عهده زوج میباشد و زوجه اگر دارای بیماری خاصی میباشد، باید به دادگاه و کارشناس اعلام نماید تا در تعیین میزان نفقه این موارد هم مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر بعد از تعیین نفقه، زوجه دچار بیماری خاصی شود و نیاز به هزینه باشد باید چه کاری انجم داد ؟
باید دادخواست تعدیل نفقه خود را به دادگاه تقدیم نماید و دادگاه بعد از بررسی مدارک، اگر زوجه را مستحقق دریافت هزینه بیشتری بداند حکم بر افزایش نفقه بدهد.
آیا نفقه به زن شاغل تعلق میگیرد؟
در صورتی که زوجه از شوهر خود تمکین نماید و از وظایف زناشویی خود کوتاهی نکند مستحق دریافت نفقه میباشد و شاغل و غیر شغل بودن وی تاثیری در میزان نفقه ندارد.
در چه صورتی به زوجه نفقه تعلق نمیگیرد؟
زن موظف است از شوهر خود تمکین عام و خاص نماید و در صورتی که از زوجه بدون دلیل موجه تمکین ننماید به وی نفقه تعلق نمیگیرد و ناشزه محسوب میشود.
نکته : در صورتی که خانم هیچگونه رابطه جنسی برقرار نکرده باشد فقط موظف به تمکین عام میباشد.
آیا نفقه، بعد از فوت همسر به زوجه تعلق میگیرد؟
اصولاً هنگامی‌که مرد فوت می‌کند نفقه همسر قطع میشود اما به‌علت رعایت کردن عده وفات برای زن که مانع از ازدواج مجدد او میشود بایستی تا اتمام مدت زمان عده صبر کند لذا در همین راستا به زوجه نفقه عده فوت تعلق میگیرد.
اگر مرد فوت کند نفقه زن از چه محلی پرداخت میشود؟
از اموال باقی‌مانده متوفی، نفقه زن پرداخت میشود ،لذا اگر مرد اموالی نداشته باشد که توان پرداخت نفقه زن را داشته باشد، اقارب یا خویشاوندان متوفی به‌عنوان مثال پدرشوهر او بایستی نفقه زوجه را پرداخت نماید.
آیا در ازدواج موقت به زن نفقه تعلق میگیرد؟
ازدواج موقت ازدواجی است که زن و شوهر در مدت زمان مشخصی با یکدیگر رابطه زوجیت دارند و پس‌از انقضای این مدت هیچگونه پیوند زوجیت یا زناشوئی بین آن‌ها برقرار نمی‌باشد لذا یکی از شرایط تعلق گرفتن نفقه زوجه ازدواج دائم است به‌همین دلیل در ازدواج موقت نفقه‌ای به زن تعلق نخواهد گرفت مگر این‌که در این مدت فرزندی از این رابطه حاصل شود که دراین‌صورت پرداخت نفقه فرزند و همچنین پرداخت نفقه حمل ( تا زمان زایمان) برعهده‌ی پدر میباشد مشروط بر این‌که پدر فرزند حاصل از این رابطه را نفی ولد (انکار) نکند.
نفقه معوقه:
نفقه‌ای است که مربوط به دوران گذشته زن میباشد که شوهر به هر دلیلی از پرداختن آن خودداری کرده‌است .
البته اثبات این امر در محاکم کار بسیار دشواری میباشد لذا به این خاطر هنگامی‌که مردی در طول دوران زندگی زناشویی خود همسر خود را به رستوران برده و یا برای او البسه و یا سایر مایحتاج زندگی را فراهم کرده به‌عنوان نفقه محسوب میشود و مستلزم این نیست که نفقه حتما به‌صورت وجه ریالی به زوجه پرداخت شود.
آیا به فرزند نفقه معوق تعلق میگیرد؟
مطابق قانون، نفقه معوقه فقط به زن تعلق میگیرد و مشمول فرزندان نمی‌باشد لذا اگر زن بخواهد برای فرزند خود درخواست نفقه بدهد فقط میتواند درخواست نفقه آینده فرزند خود را بدهد آن‌هم درصورتی‌که فرزند دارای اموال کافی برای تامین امرارمعاش خود نباشد درغیراین‌صورت نمی‌تواند حتی درخواست نفقه آینده فرزند خود را بدهد لذا در حالت کلی نفقه معوقه به فرزندان تعلق نمیگیرد.
نفقه مسکن و اثاث البیت چیست؟
طبق ماده ۱۱۰۷ یکی از وظایف مرد تهیه مسکن و اثاث البیت میباشد، لذا مرد مکلف به تهیه مسکن برای زندگی زناشویی میباشد که بایستی این مسکن هنگامی‌که تهیه میشود متناسب با شأن زن باشد و توان مالی زوج برای تهیه مسکن مهم نمی‌باشد.
اگر نفقه پرداخت نشود زن میتواند طلاق بگیرد؟
عدم پرداخت نفقه یکی از دلایلی است که زن به واسطه آن میتواند حق طلاق را برای خود ایجاد کند، لذا اگر هنگامی‌که زن دادخواست الزام به پرداخت نفقه را به دادگاه تقدیم نمود و دادگاه به پرداخت نفقه زوجه حکم قطعی داد، مرد مکلف میباشد که نفقه زوجه را پرداخت کند در غیر این صورت اگر زوج به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب از زمان صدور حکم قطعی پرداخت، نفقه زوجه را پرداخت نکند برای زوجه حق طلاق ایجاد میشود و میتواند طلاق بگیرد.
نفقه بعد از دادخواست از چی زمانی به زن تعلق میگیرد؟
اصولاً دو حالت ممکن است رخ دهد بعد از دادخواست زمانی‌که دادگاه حکم به کارشناسی ارجاع میدهد تا میزان نفقه را مشخص کند کارشناس نظر خود را در خصوص اثاث البیت و تهیه مسکن در شأن خانم اعلام می‌کند، اگر کارشناس اثاث و منزل را متناسب با شأن زوج بداند و تایید کند نفقه زوجه از زمان تمکین به وی تعلق میگیرد، اما اگر کارشناس موارد فوق را تایید نکند از زمان اجرا دادخواست به زوجه تعلق میگیرد.
آیا نفقه در دوران عقد به زن تعلق میگیرد؟
مطابق با ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی همین‌که نکاح به طور صحت واقع شد رابطه زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود لذا مرد مکلف به پرداخت نفقه زوجه میباشد.
آیا بعد از طلاق نیز نفقه به زن تعلق میگیرد؟
۱. اگر طلاق از نوع رجعی (امکان بازگشت برای مرد فراهم باشد) باشد زن موظف است تا پایان عده در منزل شوهرش ساکن باشد، لذا شوهر هم موظف میباشد که نفقه این مدت را برای وی بپردازد تا مدت عده به پایان برسد و در خصوص بعد از این مدت‌زمان شوهر مسئولیتی ندارد.
نکته: اگر زن ناشزه شده باشد، نفقه به وی در طلاق رجعی هم تعلق نمیگیرد.
۲.اگر زن باردار باشد تا پایان زمان وضع حمل، شوهر مکلف میباشد نفقه زوجه را پرداخت نماید و همچنین بعد از وضع حمل (بچه متولد شد) مرد مکلف به پرداخت نفقه میباشد اما در خصوص پرداخت نفقه زوجه دیگر مسئولیتی ندارد.
آیا میتوان مقدار نفقه را افزایش داد؟
بله، هنگامی که زوج محکوم به پرداخت نفقه می شود، زن میتواند بخاطر تورم و افزایش قیمت‌ها، درخواست تعدیل نفقه خود را تقدیم دادگاه نماید و دادگاه بعد از برسی مدارک نسبت به افزایش و مقدار آن حکم صادر مینماید و از زمان دادخواست نفقه با مقدار جدید باید پرداخت شود.
یک پاسخ