مجازات ممانعت از ملاقات فرزند

مجازات ممانعت از ملاقات فرزند برای بسیاری از افراد تازگی دارد و خیلی ها اصلا از وجود چنین جرمی در قانون آگاهی ندارند. در واقع اگر پدر یا مادر یا هرکس دیگری که حضانت فرزند با اوست و فرزند پیش او زندگی می کند از ملاقات فرزند با پدر یا مادر فرزند که حضانت با او نمی باشد، ممانعت به عمل آورد، مرتکب جرم شده است و به مجازات قانونی محکوم می گردد. این جرم در قانون حمایت خانواده مورد اشاره قرار گرفته است که در این نوشتار به این جرم و مجازات ممانعت از ملاقات فرزند پرداخته ایم.

حق ملاقات فرزند چیست؟

اصولا هر پدر و مادری از لحاظ روحی و عاطفی یک سری وابستگی هایی به فرزند خود دارد و این امری طبیعی در ذات و فطرت بشری می باشد. حق ملاقات فرزند در فقه شیعه مورد نظر فقهایی همچون شیخ طوسی، شهید ثانی، امام خمینی و… بوده است و برخی این حق را از آیه شریفه:« لَا تُضَارَّ وَالِدَهٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ: نه مادر باید در نگهبانی فرزند به زحمت و زیان افتد و نه پدر بیش از حدّ متعارف برای کودک متضرر شود.» استنباط کرده اند.

قانونگذار ایران به تبع فقه در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی مقرر کرده است که در صورتی که پدر و مادر طفل به علت طلاق یا به هر جهت دیگر در یک منزل سکونت نداشته باشند، هریک از پدر و مادری که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر موارد مربوطه در صورت اختلاف بین پدر و مادر، با دادگاه می باشد. لازم به ذکر است که رسیدگی به درخواست ملاقات طفل با دادگاه خانواده می باشد. بر اساس آراء دادگاه ها در صورتی که فرزند به بلوغ شرعی رسیده باشد دیگر دعوای ملاقات طفل پذیرفته نمی شود و در این خصوص خودِ فرزند صاحب اختیار می باشد.

در صورتی که والدین در خصوص مدت زمان ملاقات فرزند و سایر موارد مربوطه مانند محل ملاقات توافق کرده باشند و یکی از پدر و مادر بخواهد که مدت زمان ملاقات افزایش پیدا کند یا محل ملاقات تغییر کند، می تواند به دادگاه درخواست افزایش مدت زمان ملاقات طفل یا تغییر محل ملاقات طفل را بدهد. از آنجایی که این توافقات عقد محسوب نمی شود، درخواست مزبور در دادگاه بررسی می شود و وجود توافق قبلی مانع از رسیدگی نیست و چنانچه دادگاه صلاح ببیند مدت ملاقات یا محل ملاقات را افزایش می دهد.

البته ممکن است در موارد موجهی مانند بیماری فرزند، سن فرزند و… نیز مدت ملاقات توسط دادگاه کاهش یابد. همچنین لازم به ذکر است که حق ملاقات فرزند با توافق طرفین ساقط و اسقاط نمی گردد. در صورتی که فرزند مشترک تمایلی به ملاقات با یکی از والدین نداشته باشد، این امر تاثیری در حق ملاقات پدر یا مادر ندارد و وی حق ملاقات فرزند خود را خواهد داشت.

جرم ممانعت از ملاقات فرزند چیست؟

برخی از فقهای شیعه ممانعت از ملاقات فرزند را در حکم قطع رحم دانسته و آن را حرام اعلام کرده اند و برخی دیگر ممانعت از ملاقات فرزند را جایز ندانسته اند. قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۲ نیز دست به جرم انگاریِ برخی تخلفات در حوزه خانواده زده است مانند اینکه به موجب این قانون عدم ثبت واقعه نکاح، ممانعت از ملاقات فرزند و… جرم انگاری شد و برای آنها مجازات قانونی تعیین گردید. لذا زوجین باید به خوبی از حقوق و تکالیف خود در زندگی مشترک و یا بعد از پایان زندگی مشترک و همچنین ضمانت اجرای آنها آگاه باشند تا خدایی نکرده دچار مشکل نشوند.

بر اساس ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، هرگاه فردی که مسئول حضانت طفل می باشد از ملاقات طفل با اشخاص ذی حق ممانعت به عمل آورد، مرتکب جرم شده و برای بار اول به جزای نقدی درجه هشت (جزای نقدی تا سی میلیون ریال) و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مزبور محکوم می گردد. به عنوان مثال اگر فردی که حضانت طفل با اوست، طفل را در زمان تعیین شده برای ملاقات نیاورد و یا تحویل ندهد و یا از ملاقات طفل با شخص ذی حق به هر ترتیب جلوگیری نماید و کارشکنی کند، مرتکب جرم ممانعت از ملاقات فرزند شده است.

مجازات ممانعت از ملاقات فرزند چیست؟

همانطور که پیش تر اشاره کردیم در صورتی که مسئول حضانت، مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق گردد، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت (جزای نقدی تا سی میلیون ریال) محکوم می گردد و در صورت تکرار به حداکثر جزای نقدی درجه هشت، یعنی کل سی میلیون ریال (معادل سه میلیون تومان) محکوم می گردد.

نکته قابل توجه این است که ممانعت از ملاقات فرزند از موارد سلب حضانت نیز می باشد و ممکن است دادگاه بر این اساس حضانت طفل را به شخص دیگری محول نماید. بر اساس ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده، هرگاه مسئول حضانت مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، دادگاه می تواند در خصوص واگذاری امر حضانت به فرد دیگر یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل، تصمیم مقتضی اتخاذ نماید.

لازم به ذکر است در صورتی که حضانت طفل با مادر باشد و وی از ملاقات پدر با طفل ممانعت به عمل آورد، این امر مانع از پرداخت نفقه فرزند توسط پدر نمی باشد و همچنان پدر باید نسبت به پرداخت نفقه فرزند اهتمام ورزد و ادعای خود را از طریق دادگاه پیگیری نماید.

مرجع صالح رسیدگی کننده به جرم ممانعت از ملاقات فرزند

شاید گمان کرده باشید که مرجع رسیدگی کننده به بزه ممانعت از ملاقات فرزند مانند مرجع رسیدگی کننده به درخواست ملاقات فرزند، دادگاه خانواده می باشد، در حالی که اینطور نیست. بر مبنای ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده که مجازات جرم ممانعت از ملاقات فرزند را جزای نقدی درجه هشت قرار داده است و بر مبنای بند ح ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ که جرائم تعزیری مستوجب جزای نقدی درجه هشت را در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار داده است، رسیدگی به جرم ممانعت از ملاقات فرزند با شورای حل اختلاف می باشد و این مرجع در این خصوص رسیدگی می نماید.