مهر المثل یکی از انواع مهر در عقد نکاح دائم میباشد که در قانون مدنی به صورت صریح به توضیح و قواعد و قوانین آن پرداخته شده است، که با توجه به این قواعد و مقررات به خصوصیات و نحوه تعین آن با سایر مهر ها متفاوت است، لذا ما در این مقاله قصد داریم به توضیح موضوع مهر المثل بپردازیم.
مهر المثل چیست؟
مهریه یکی از تشریفات و همچنین واجبات عقد نکاح در شرع اسلامی میباشد، که در قانون نیز به آن پرداخته شده است و برای رعایت آن ضمانت اجرا پیس بینی شده است، مهریه در اصطلاح حقوقی دینی است که مرد در هنگام عقد نکاح متقبل پرداخت آن به زوجه میشود، و زوجه میتواند پس از انعقاد عقد نکاح این حق را از زوج مطالبه نماید، تعیین مهریه با توجه به نوع عقد اعم از دائم یا موقت متفاوت میباشد.
تعیین مهریه در نکاح موقت یا به عبارتی صیغه موقت، امری الزامی است و حتما باید در هنگام انعقاد عقد نکاح تعیین گردد، در غیر این صورت موجب ابطال نکاح موقت میشود، ولیکن در عقد نکاح دائم تعیین مهریه در هنگام انعقاد نکاح امری فوری و الزامی نمیباشد، و زوجین میتوانند پس از انعقاد عقد نکاح در طول زندگی مشترک خود مهریه را به تراضی تعیین نمایند.
همچنین در صورتی که مهریه به دلایلی مورد تراضی قرار نگیرد، و یا اینکه مهریه تعیینی به جهتی از صحت لازم برخوردار نباشد، و موجب ابطال مهر گردد، قانونگذار مهریه های دیگری را اعم از مهرالمثل، مهرالمتعه و.. جهت جایگزینی مهریه تعیین نشده پیش بینی کرده است که هر کدام بسته به وضعیت زوجه متفاوت میباشد، در ادامه به توضیح هر یک میپردازیم.
مهرالمسمی
مهر المسمی مهریه است که زوجین با توافق یکدیگر در هنگام انعقاد نکاح تعیین میکنند،و پس از عقد در هر زمانی توسط زوجه قابل مطالبه است.
مهرالمثل
مهرالمثل مهریه است که به دلیل عدم تراضی زوجین در تعیین مهرالمسمی(مهریه مورد توافق) و یا ابطال مهریه براساس شان خانوادگی زوجه، صفات و وضعیت وی نسبت به خویشاوندان و آشنایان زوجه و همچنین عرف محل زندگی وی تعیین میگردد، مهرالمثل زمانی مورد حکم قرار میگیرد که عدم تعیین مهریه پس نزدیکی (رابطه جنسی) صورت گرفته میباشد.
نحوه تعیین مهرالمثل
همان طور که گفته شد در صورتی که زوجین برای تعیین مهریه به توافق نرسیده باشند، و نزدیکی نیز رخ داده باشد، زوجه میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده تقاضای تعیین مهرالمثل نماید، دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی میتواند درخواست با زوجه و یا شخصا برای مشخص شدن اوضاع و احوالات زوجه تقاضای برسی توسط کارشناس را دهد.
طبق ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی برای تعیین مهر المثل باید حال زوجه از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیر تنظیم شود، بر این اساس کارشناس برای تعیین مهرالمثل زوجه با برسی میدانی از وضعیت زندگی خانواده زوجه اعم از اینکه در چه موقعینی از شهر زندگی میکنند و وضعیت معیشت و مالی آنها در چه حد است و همچنین با توجه به میزان تسهیلات، شغل و مقایسه موقعیت زوجه با اقوام، خویشاوندان و درآخر عرف میزان مهریه در آن منطقه مهر المثل را تعیین میکند.
پس از تعیین مهریه توسط کارشناس قاضی میزان مهریه را با توجه به نظریه کارشناس و همچنین سایر قواعد و قوانین تعیین مینماید، که قابل تجدید نظر خواهی و واخواهی است و در صورتی که حکم به صورت کامل قطعی شود زوجه میتواند برای مطالبه آن اقدام نماید.
شایان ذکر است زوج در تعیین مهرالمثل حقی برای مشخص کردن میزان و یا دخالت در امر کارشناسی ندارد.
مهرالمثل در چه مواردی تعیین میگردد؟
همان طور که گفته شد در صورتی که زوجین پس از نزدیکی، به توافقی برای تعیین مهرالمسمی نرسند، زوجه میتواند تقاضای مهرالمثل نمایند، علاوه براین مهرالمثل در مواردی به عنوان دیه نیز تعیین میگردد که میتوان به دیه ازاله بکارت، دیه از بین بردن موی سر در صورتی دوباره رشد کند، افضا شدن زوجه نام برد.
همچنین در موارد زیر مهرالمثل به عنوان مهریه زوجه تعیین میگردد:
۱- در صورتی که مهریه به تراضی حین عقد تعیین نشده باشد
۲- در صورتی که مهریه تعیین شده فاقد ارزش و اعتبار باشد به عنوان مثال مهریه چیزی باشد که مالیت نداشته باشد و یا به نحوی غیر ممکن باشد
۳- در صورتی که نکاح به جهتی باطل بود باشد زوجه مستحق دریافت مهرالمثل است
نحوه مطالبه مهرالمثل
مهریه دینی است که بر ذمه مرد میباشد و در صورتی که مهریه حال یا به عبارتی عندالمطالبه باشد زوجه میتواند هر زمانی نسبت به مطالبه مهر خود اقدام نماید، برای مطالبه مهریه زوجه میتواند به دو طریق مهریه خود را وصول نماید، راه اول از طریق اداره ثبت است که با مراجعه به این اداره و ارائه حکم قطعی مهرالمثل دادگاه در خواست مطالبه مهریه خود را میدهید، لذا چنانچه زوج دارای اموال ثبتی باشد، آن اموال برای پرداخت مهریه توقیف میشود و از محل آن مهریه پرداخت میشود.
راه دیگر مطالبه از طریق دادگاه میباشد که معمولا چنانچه زوج دارای اموال ثبتی نباشد زوجه میتواند برای مطالبه مهریه خود از به دادگاه مراجعه کرده و طرح دعوی نماید.
سوالات مرتبط
مهرالمتعه چیست؟
در صورتی که زوجین قبل از نزدیکی برای تعیین مهریه به توافق نرسند مهرالمتعه به زوجه تعلق میگیرد.
یک پاسخ