نحوه دریافت نفقه فرزندان چگونه است؟

از جمله مسائل ازدواج و طلاق بحث نفقه زوجه و نفقه فرزندان است، که در ابتدا بهتر است برای فهم بهتر این موضوع، به توضیح نفقه بپردازیم، طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه را همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به دلیل نقصان یا بیماری، تعریف کرده است، در ادامه قانونگذار برای فرزندان نیز حقوقی در نظر گرفته است، که میتوان به نفقه  فرزند، اشاره نمود، و این حق را بر زمره وظایف پدر قرار داده است. که ما در این مقاله قصد داریم به موضوع نفقه فرزند و مصادیق آن، پبردازیم .

نفقه فرزندان

طبق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی پس از جاری شدن صیغه عقد، زوجین نسب به یکدیگر وظایف و حقوقی پیدا می کنند، و از جمله این حقوق میتوان به نفقه اشاره نمود، که زوج وظیفه دارد به زوجه، در صورت تمکین نفقه پرداخت کند، ولیکن قانون این حق را منحصر به زوجه قرار نداده است و فرزندی را که در این رابطه متولد می شود را مستحق دریافت نفقه قرار داده است، و در ماده ۱۱۱۹ قانون این حق را بر عهده پدر و یا شخص انفاق کننده تا شرایط مشخصی قرار داده است، که در ادامه به آن میپردازیم.

پرداخت نفقه فرزندان بر عهده چه کسی است؟

طبق ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، پرداخت نفقه فرزندان برعهده پدر است، و چنانچه پدر فوت کرده باشد، یا توانایی پرداخت نفقه به فرزندان خود را نداشته باشد، این حق برعهده جد پدری خواهد بود، با رعایت، اَلاَقرَب فاَلَاقرب (پدربزرگ پدری،مادر بزرگ پدری،عمو،عمه و.. ) و در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها برای پرداخت، نفقه بر عهده مادر می باشد.

همچنین اگر مادر استطاعت مالی برای انفاق نداشته باشد، و یا در قید حیات نباشد، با رعایت، اَلاَقرَب فاَلَاقرب، به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است، و اگر چند نفر از جدات و اجداد ذکر شده، از حیث درجه نزدیکی مساوی داشته باشند، پرداخت نفقه باید به صورت مساوی بین طرفین تقسیم شود .

برای اطلاع از موضوع شرایط گرفتن نفقه از پدر شوهر کلیک کنید .

نفقه فرزندان به چه میزان است؟

طبق ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی، نفقه اقارب عبارت است از، مسکن، البثه، غذا، اثاث منزل به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاق کننده. بر این اساس، پدر موظف است، موارد ذکر شده را به هر یک از فرزندان تحت سرپرستی خود پرداخت نماید؛ لازم به ذکر است، عناوین یاد شده در قانون تنها ملاک پرداخت نفقه فرزندان نمی باشد، و میزان دقیق نفقه  فرزندان را  دادگاه مشخص میکند، و این رویه در دادگاه برای بررسی کامل تر، به کارشناس مربوطه ارجاع میشود، و کارشناس با در نظر گرفتن شرایط مالی انفاق کننده، و نیاز های متعارف و متناسب اولاد، از قبیل هزینه های آموزشی، بهداشتی درمانی، غذا و… میزان نفقه فرزند مذکور را، مشخص می نماید .

گفتنی است میزان این نفقه بسته به هزینه های معیشتی فرزندان، قابل افزایش است .

تفاوت نفقه فرزند با زوجه

در حالت کلی دو نوع نفقه در قانون بیان شده است، که شامل نفقه فرزند ( اقارب ) و نفقه زوجه است، که در ادامه به ذکر تفاوت ها این دو می پردازیم.

الف . در نفقه زوجه، زن موظف به تمکین از همسر خود می باشد، ولیکن در نفقه فرزند، نیازی به تمکین نیست و فرزندان مستحق نفقه می باشند.

ب . نفقه معوقه زوجه قابل مطالبه است، ولیکن فرزندان حقی برای مطالبه نفقه معوقه خود ندارد.

پ . در نفقه زوجه وضع اقتصادی زن ملاک میزان نفقه می باشد، در صورتی که ملاک تعین نفقه فرزندان میزان توانایی مالی پدر است.

ت . طبق ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی، دریافت نفقه زوجه، مقدم بر پرداخت نفقه فرزندان است .

ج . پرداخت نفقه زوجه امری یک طرفه به شمار میرود و زوج حقی برای دریافت نفقه از زوجه ندارد، ولیکن در نفقه اقارب یک امر دو طرفه است، که پرداخت نفقه اعم از فرزندان و همچنین والدین که نتواند معیشت خود را تامین نمایند، واجب است.

برای اطلاع بیشتر از موضوع نفقه زوجه کلیک کنید

انواع نفقه فرزندان

براساس قانون هر فرزندی اعم از فرزند مشترک، تحت سرپرستی (فرزند خوانده) و حتی فرزند نامشروع دارای حقوقی میباشند، که لازم است رعایت شود، که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم .

نفقه فرزند مشترک

فرزند مشترک، فرزندی می باشد که از رابطه شرعی و قانونی زوجین حاصل شده است، و دارای حقوق تعیین شده ای در قانون میباشد، از جمله موارد این حقوق، میتوان به موضوع نفقه اشاره نمود، که فرزند پس از تولد، مستحق دریافت آن از پدر یا شخص انفاق کننده است.

نفقه فرزند به سرپرستی گرفته شده (فرزند خوانده)

چنانچه فردی به صورت قانونی، فرزندی را تحت سرپرستی خود بگیرد، ازآنجایی که در حق سرپرستی اعلام نموده که، تمامی نیاز های فرزند مذکور را تامین مینامید، موظف است، تمامی حقوق مربوطه فرزند، از جمله نفقه وی را پرداخت نماید.

برای اطلاع بیشتر از این موضوع بروی فرزند خواندگی کلیک کنید.

نفقه فرزند نامشروع

فرزندی که از رابطه ای که از لحاظ شرع و قانون صحیح نبوده متولد شده است، فرزند نامشروع گفته می شود، لذا این فرزند مستحق دریافت نفقه نمیباشد، زیرا امکان دارد، فرزند منتسب به پدر نباشد، ولیکن در صورت، اثبات نسب و مشخص شدن فرزند، پدر موظف به پرداخت نفقه فرزند خود می باشد.

مدت پرداخت نفقه پسر تا چه زمانی است؟

در قانون به صورت صریح، به مدت زمانی، که پدر وظیفه پرداخت نفقه، به فرزند پسر خود دارد ذکر نشده است، ولیکن در رویه دادگاه، مدت زمان پرداخت نفقه به فرزند پسر را تا ۱۸ سالگی تعیین نموده است، اما اگر فرزند به دلیل ناتوانی یا بیماری، نتواند معیشت خود را تامین نماید، پدر موظف به پرداخت نفقه تا زمانی که فرزند توانایی پیدا کند، می باشد.

مدت پرداخت نفقه دختر تا چه زمانی است؟

قانون گذار در موضوع مدت زمان پرداخت نفقه به فرزند دختر، حرفی به میان نیاورده است، ولیکن بر اساس رویه مدت زمان پرداخت نفقه به فرزند دختر تا زمانی واجب است، که فرزند دختر ازدواج نماید، و پس از آن پدر وظیفه ای برای پرداخت نفقه به فرزند خود ندارد، همچنین چنانچه دختر طلاق بگیرد، و توانایی مالی برای ادامه زندگی نداشته باشد، پدر مجدداً موظف به پرداخت نفقه به فرزند خود است .

نفقه فرزندان پس از طلاق والدین چگونه است ؟

در رابطه با این موضوع مسئله ای که به میان است، بحث حضانت از فرزندان میباشد، که تا هفت سالگی چه فرزند پسر باشد یا دختر حضانت بر عهده مادر است، ولیکن پرداخت حقوق فرزندان، از جمله نفقه بر عهده پدر می باشد، و مادر میتواند نفقه فرزندان را در زمان حضانت خود از پدر مطالبه کند .

آیا در صورت تمکن مالی یا اشتغال مادر، پدر وظیفه ای برای پرداخت نفقه فرزندان دارد؟

بله، زوجه هرچند دارای تمکن مالی بسیار بالا باشد، و یا در حال اشتغال باشد، پدر موظف است، نفقه فرزند خود را پرداخت نماید.

آیا نفقه معوقه فرزندان قابل مطالبه است؟

خیر، براساس ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی، فرزندان یا اقارب تنها می توانند برای مطالبه نفقه آتیه (حال) خود اقدام نمایند، در صورتی که زوجه حق مطالبه نفقه معوقه خود را نیز دارد، لازم ذکر است طبق نظریه مشورتی، نفقه فرزند از زمان تقدیم دادخواست، که به منزله مطالبه است، مورد حکم قرار میگیرد.

آیا فرزندان در حال تحصیل مستحق نفقه می باشند؟

بله، تا زمانی که تحصیل برای فرزند ضروری باشد، پدر موظف به پرداخت نفقه تا پایان دوره تحصیلی فرزند خود است، ولیکن چنانچه وی بخواهد تحصیل خود را، تا مقاطع بالا ادامه دهد، پدر وظیفه ای برای پرداخت نفقه (هزینه تحصیل) ندارد.

جرم نپرداختن نفقه فرزندان

طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده اصلاحی ۱۳۹۹/۲/۲۳ ، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند، به حبس تعزیری بیش از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود. همچنین در تبصره این ماده آمده است، امتناع از پرداخت نفقه زوجه ‌ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است، و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.

براین اساس چنانچه مرد با داشتن تمکن مالی، از پرداخت نفقه به فرزندان یا همسر خود سرباز باز زند، به مجازات حبس ۳ماه تا یک سال محکوم میشود .

نحوه مطالبه نفقه فرزندان

نفقه فرزند اوصولا به دو روش قابل تقاضا است، که این دو روش از قبیل مطالبه نفقه از طریق مادر و تقاضا مطالبه فرزند برای نفقه خود می باشد، که در ادامه به توضیح هر یک میپردازیم .

مطالبه از طریق مادر

طبق ماده ۶ قانون حمایت از خانواده، مادر یا هر شخصی که حضانت طفل یا نگهداری شخص محجور را به اقتضاء ضرورت برعهده دارد، حق اقامه دعوی برای مطالبه نفقه طفل یا محجور را نیز دارد. در این صورت، دادگاه باید در ابتدا ادعای ضرورت را بررسی کند.

براین اساس مادر در زمانی که حضانت فرزندان را بر عهده دارد، میتواند از پدر فرزندان یا فرد انفاق کننده، تقاضای نفقه کند، همچنین لازم به ذکر میباشد، طرح دعوی تقاضای نفقه از پدر باید، از جانب فردی دارای صلاحیت انجام گیرد تا دادگاه رای به تادیه نفقه صادر کند، یا به عبارتی فرد درخواست کننده می بایست عاقل و بالغ باشد، که این از جمله مواردی است که، باعث میشود در اکثر مواقع، تقاضایه نفقه برای فرزندان از طریق مادر، صورت بگیرد.

مطالبه از طریق فرزند

فرزند میتواند بعد از رسیدن به سن رشد قانونی خود، از پدر یا فرد انفاق کننده تقضایه مطالبه نفقه داشته باشد، گفتنی است، این تقاضا تا پایان سن ۱۸ سالگی و یا عدم تامین معیشت فرزند مذکور قابل دریافت است.