شرایط ملاقات با زندانیان و رابطه زناشویی در زندان یکی از موضوعاتی است که همواره به عنوان یکی از حقوق اصلی زندانیان مورد بحث و تبادل نظر حقوقدانان و قانونگذاران بوده است و براین اساس تمیهداتی جهت احقاق حقوق گرفته شده است که اطلاع از این تصمیمات خالی از لطف نیست و میتواند کمک شایانی به زندانیان بنماید لذا ما در این مقاله قصد داریم به موضوع شرایط ملاقات زندانیان و همچنین امکان رابطه زناشویی در زندان بپردازیم.

شرایط ملاقات زندانیان و رابطه زناشویی در زندان

قانونگذار مجازات ها را به عنوان عامل تنبیهی و تادیبی در مقابل کیفر افراد خلاف پیش بینی کرده است تا از این طریق بتواند به نحوی موجب پیشگیری از جرایم و بی نظمی ها شود این مجازات ها میتواند به شکل قصاص، حبس، شلاق و .. باشد در هر صورت این مجازات ها به هر شکلی که باشد برای انسان سخت و دردناک است و میتواند آثار زیانباری بر سلامت جسم و جان افراد بگذارند، لکن در تمام دنیا علاوه بر مجرم شناختن شده شخص بزه کار و تاکید مجازات مناسب برای او بر حقوق مجرم بسیار اهمیت داده میشود.

این حقوق میتواند حداقل نیاز های طبیعی انسان از قبیل آب، غذا، مسکن و پوشاک باشد که برای بقای انسان ضروری است همچنین در شرع اسلام نیز بسیار به جان و مال و همچنین حیثیت زندانی توجه است فلذا سیاست ها قانونگذار با توجه به نگاه انسان دوستانه و همچنین منابع شرعی با زندانیان به نحوی است که این نیاز ها در کنار اجرای مجازات ها  در نظر گرفته شود تا حقوق بدیهی اشخاص پایمال نشود.

یکی از این حقوق ملاقات زندانی با خانواده و بستگان وی است، قاعدتا دوری از جامعه و محدود شدن در حصار زندان به قدر کافی موجب تنبیه شخص میگردد و ملاقات زندانی با خانواده و بستگان خود میتواند بسیار ارزشمند باشد لذا قانونگذار این امکان را فراهم کرده است که زندانی بتواند تحت شرایط خاصی به صورت حضوری یا غیر حضوری با خانواده و بستگان خود ملاقات نماید که در ادامه به توضیح بیشتر آن میپردازیم.

چه کسانی میتوانند با زندانی ملاقات نمایند

قوانین و مقررات مرتبط با نحوه نگهداری زندانیان در آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور پرداخته شده است یکی از مسائلی که در این آیین نامه پیش بینی شده است امکان ملاقات زندانیان با اقوام و بستگان خود میباشد طبق این آیین نامه به منظور حفظ پیوند خانوادگی، ایفای تالیف شرعی، صله رحم و رعایت حقوق زندانی و خانواده او زندان تمهیدات لازم را برای ملاقات زندانی با همسر، فرزندان، پدر و مادر، خواهر و برادر و همچنین پدر و مادر همسر فراهم آورد.

بر این اساس افرادی که حق ملاقات با زندانی را دارند شامل پدر، مادر، فرزندان، خواهر و برادر زندانی، پدر و مادر همسر زندانی (پدر زن و مادر زن) میباشند؛ ولی در صورتی که سایر اقوام و بستگان زندانی قصد ملاقات با زندانی را داشته باشند آیا از امکان ملاقات برخوردار خواهند بود یا خیر؟

در پاسخ باید گفت بله، ملاقات دیگر دوستان و بستگان خواهان و شاکی، با زندانی با در خواست هر یک از آنها به زندان و موافقت مدیر کل زندان های استان یا قاضی اجرا یا رئیس زندان امکان پذیر خواهد بود.

انواع روش های ملاقات با زندانیان

بر اساس این آیین نامه سازمان زندان های استان موظف است شرایطی را برای ملاقات زندانیان با خانواده و بستگان خود فراهم به طور مناسب فراهم آور فلذا سازمان زندان ها روش های مختلفی را برای ملاقات زندانیان با خانواده خود تدارک دیده است که به صورت کلی میتوان آها را به دسته ملاقات عمومی و ملاقات خصوصی تقسیم بندی کرد.

ملاقات زندانیان به صورت عمومی

همان طور که از نام این نوع ملاقات مشخص است ملاقات عمومی ملاقاتی است که برای تمامی زندانیانی که در زندان حضور دارند به شکل یکسان است و تمامی اقوام و بستگان زندانیان میتوانند از این  فرصت برای دیدن زندانی خود در زندان استفاده نمایند؛ به طور کلی ملاقات به عمومی به دو صورت زیر انجام پذیر است:

• ملاقات کابینی: در این نوع ملاقات زندانی و ملاقات کننده در یک اتاقکی که بین آنها شیشه قرارداد داده است قرارمیگیرند و به سیله تلفن و یا مجرای انتقال صدایی که درآنجا تعبیه شده است با یکدیگر صحبت مینمایند.

• ملاقات حضوری: در این نوع ملاقات که پس از انجام کامل بررسی بدنی و با نظارت کامل صورت انجام میشود زندانی و ملاقات کننده به صورت رو در رو و بدون واسطه با مانعی میتوانند با یکدیگر ملاقات داشته باشند.

مدت زمان ملاقات عمومی زندانیان

شایان ذکر است مدت ملاقات طبق نظر رئیس زندان تا ۲ برابر قابل افزایش میباشد.

ملاقات زندانی به صورت خصوصی

طبق ماده ۲۱۵ آیین نامه سازمان زندان ها به درخواست زندانی و موافقت همسر و خانواده او و تایید زندان ملاقات خصوصی با خانواده، همسر و فرزندان با رعایت موازین شرعی و امنیتی در مکان خاص انجام میگیرد که به این منظور اختصاص یافته است، این نوع از ملاقات همان طور که در مفاد این ماده بیان شد به صورت خصوصی و خارج از فضای ملاقات عمومی انجام میگیرد و تنها زمانی اجازه ملاقات خصوصی به زندانی داده میشود که وی تمامی امتیازات مثبت از قبیل شرکت در فعالیت های علمی، آموزشی ورزشی و.. به دست آورده باشد.

شایان ذکر است مدت ملاقات خصوصی ۴ تا ۱۲ ساعت می باشد و ملاقات کننده در صورت داشتن امتیازات لازم برای این ملاقات باید درخواست خود را برای ملاقات خصوصی با اشخاص ذکر شده به زندان ارائه دهد و در صورتی که خانواده و بستگان ملاقات کننده نیز با این ملاقات موافق باشند اجازه ملاقات خصوصی به وی داده میشود.

ملاقات وکیل با زندانی

قاعدتا یکی از حقوق اصلی و غیر قابل اسقاط مجرم یا زندانی اخذ وکیل و کمک از او در فرایند دادرسی خود میباشد که در قانون اساسی این موضوع صراحتا ذکر شده است بنابراین یک امر بدیهی است که وکلا بتوانند با موکلان خود حتی در درون زندان ارتباط داشته باشند، لذا وکلا میتوانند با همراه داشتن وکالت نامه رسمی خود به صورت جداگانه و اختصاصی در چهار چوب قوانین زندان با موکل زندانی خود ملاقات داشته باشند و در باره موضوعات پرونده و همچنین فرایند دادرسی بحث و تبادل نظر کنند.

شرایط ملاقات با زندانی

ملاقات زندانیان با خانواده و اقوام خود دارای شرایط خاصی است و برای اینکه زندانی بتوانند از این امکان بهرهمند شود باید این رعایت شود که در ادامه به آن میپردازیم:

الف) ملاقات عمومی زندانیان به صورت هفتگی است و برنامه زمان بندی آن اعم از روز و ساعت به صورت فصلی یا سالانه توسط مدیر کل سازمان زندان های استان ارائه میشود.

ب) به جز ملاقات عمومی که برای تمامی زندانی ها به صورت یکسان است، سایر ملاقات ها از قبیل ملاقات خصوصی، تلفنی و.. در چهار چوب آیین نامه به صورت تشویقی انجام میگیرد، و زندانی هایی که ضمن رعایت اخلاق و رفتار و در برنامه های اصطلاحی و ترتیبی از جمله اشتغال، حرفه آموزی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی مشارکت داشته باشد با کسب امتیازات لازم از امکان سایر ملاقات ها برخوردار خواهد بود

ج) در مواردی که متهم زندانی با دستور قضایی از انجام هرگونه ملاقات عمومی و خصوصی منع شده باشد و یا به عبارتی ممنوع ملاقات باشد، باید مدت و چگونگی ممنوع ملاقات بودن زندانی به صورت کتبی توسط مقام قضایی به موسسه اعلام شود، همچنین رئیس زندان مکلف است اسامی زندانیانی که به دستور مقام قضایی بیش از یک ماه ممنوع ملاقات بوده اند را نزد مرجع قضایی و حسب مورد دادستان و یا رئیس حوزه بخش مربوطه ارسال کند.

ملاقات با زندانیان خارجی

همان طور که گفته شد یکی از حقوق زندانیان که در قانون به آن پیش بینی شده است امکان ملاقات زندانی با بستگان خود میباشد بنابراین تفاوتی ندارد که زندانی دارای تابعیت ایرانی باشد و یا خارجی، در هر صورت زندانی دارای هر نوع تابعیتی که باشد این قانون برای تمامی اشخاص لازم اجرا است، ولیکن به دلیل اینکه حفاظت زندان باید بر مکالمات زندانیان نظارت داشته باشد تا که خلاف از جهت انجام نگیرد شرایط خاصی برای ملاقات زندانی خارجی در نظر گرفته شده است:

ملاقات زندانیان مربوط به جرایم امنیت که دارای تابعیت خارجی هستند ملاقات آنها تنها با حضور یک نفر از کارکنان زندان و آشنا و آشنا به زبان زندانی صورت میگیرد در غیر این صورت چنانچه هیچ از کارکنان زندان از زبان متهم اطلاع نداشته باشد ملاقات صرفاً در حضور نماینده حفاظت و اطلاعات زندان و مترجم مورد اطمینان انجام میشود مگر آنکه مکالمه زندانی و ملاقات کننده به زبان فارسی باشد.

شایان ذکر است ملاقات باید با صدای رسا باشد و در صورتی که فرد ناظر موضوع مذاکره را برخلاف مقررات تشخیص دهد میتواند به ملاقات پایان دهد.

رابطه زناشویی در زندان

همان طور که گفته شد یکی از انواع روش ملاقات زندانی با همسر و فرزندان خود ملاقات خصوصی میباشد که در ماده ۲۱۵ آیین نامه زندان ها به آن پرداخته شده است و میتوان گفت هدف از این نوع ملاقات با زندانی ایفای تکالیف شرعی و صله رحم با بستگان خود میباشد فلذا از آنجایی که بر اساس آیات و روایات رسیدگی و برطرف کردن نیاز های زوجین یک تکلیف شرعی و انسانی است بنابراین یکی از شرایطی که قانونگذار امکان آن را برای زندانیان فراهم کرده است بر قراری رابطه زناشویی در زندان است، که اصطلاحاً به آن شب شرعی نیز در زندان گفته میشود.

بر این اساس زندانیان متاهل که در زندان حضور دارند میتوانند با شرایط خاصی با همسر خود رابطه جنسی داشته باشند، و زندان موظف است مکانی اختصاصی را برای زوجین زندانی فراهم آورد تا بتوانند در این امکان با رعایت حدود شرعی به اعمال زناشویی بپردازند .

نحوه درخواست روابط زناشویی در زندان

برای اینکه زندانیان متاهل بتوانند درخواست ملاقات خصوصی به جهت برقراری رابطه زناشویی با همسر خود را از زندان داشته باشد، باید امتیازات لازم را از طریق انجام فعالیت های آموزشی و پرورشی کسب نمایند  و با ارائه مدارک لازم مبتنی بر زوجیت طرفین در خواست خود را ارائه دهند

شایان ذکر است در صورتی که زندانی پرخاشگر باشد و یا شرایط و امتیازات کافی برخوردار نباشد امکان درخواست رابطه زناشویی را ندارد.

مدارک لازم برای درخواست روابط زناشویی در زندان

مدارک لازم برای کسب اجازه روابط زناشویی در زندان عبارت اند از:

• سند ازدواج دائم
• شناسنامه و کارت کلی زن و شوهر
• صیغه نامه
• موافقت نامه زوجه