نحوه اخذ بیمه بیکاری یکی از سوالاتی میباشد که اکثر افراد شاغل و بیکار جامعه را به خود مشغول کرده است، و موجب شده است این عدم آگاهی از نحوه اخذ بیمه بیکاری موجب بروز یکی سری مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه گردد، لذا ما در این مقاله قصد داریم به موضوع بیمه بیکاری و نحوه دریافت آن از سازمان تامین اجتماعی بپردازیم تا تمامی سوالات شما را در این زمینه پاسخ دهیم.
نحوه اخذ بیمه بیکاری
بیکاری از مهم ترین عوامل فقر و تنگدستی مردم جامعه میباشد که مشکلات زیادی را برای افراد به وجود می آورد، لکن اولین هدف تمامی دولت ها برای بهبود و ارتقای زندگی مردم از بین بردن فقر و تنگدستی به وسیله جلوگیری از بیکاری است، لذا دولت ها با تدوین قوانین لازم، برای برنامه ریزی حل این مشکل به روش های مختلفی از قبیل ایجاد شغل، بیمه ها و.. اقدام مینمایند که هر یک از این روش به طریقی در نوع خود به بهبود معیشت اشخاص بیکار کمک مینماید.
تمهیدات قانونگذار برای بیکاران
در کشور ما تدابیر مختلفی جهت بهبود زندگی افراد به خصوص اقشار ضعیف و کم برخودار جامعه مانند بیکاران و سرپرستان خانواده توسط قانونگذار اندیشیده شده است که میتوان از مهم ترین آنها به بیمه های تامین اجتماعی اشاره کرد که با هدف کمک به افراد بازنشسته، سرپرستان خانوار، بیکاران، اشخاص معلول یا آسیب دیده شکل گرفته اند، بنابراین با توجه به این که بیمه ها در کشور ما به عنوان یک راه حل مهم جهت حل مشکلات معیشتی و رفاهی مردم میباشد از اهمیت ویژه برخودار هستند و لازم است تمامی اشخاص از ویژگی های این چنین بیمه ها اطلاع داشته باشند تا حقوق آنها ضایع نشود.
از جمله بیمه های رفاهی و معیشتی میتوان به بیمه بیکاری؛ بیمه از کارافتادگی، بیمه بازنشستگی، بیمه سلامت، بیمه تکمیلی و.. اشاره نمود، که هر یک با توجه به نوع پوشش بیمه شده میتواند در موقعیت های دشواری که زندگی اشخاص را به نحوی تحت شعاع قرار میدهد مورد حمایت شرکت های بیمه قرارداد دهد.
بیمه بیکاری چیست؟
بیمه بیکاری یکی از تمهیداتی است که دولت جمهوری اسلامی ایران از سال ۶۹ برای حمایت از افرادی که به دلیل مسائل متفرقه و ناخواسته بیکار میشوند در نظر گرفته شده است تا از این طریق به اوضاع و احوال شخص بیکار در جامعه کمک شود.
همان طور که میدانید منابع مالی امروزه مهم ترین عامل حیات انسان ها میباشد فلذا تا زمانی که شخصی نتواند به وسیله کار و یا روابط تجاری خود این امر مهم را تامین نماید آسیب های سختی به او وارد میشود، لکن لازمه یک زندگی عادی داشتن شغل و حداقل درآمد برای گذراندن زندگی روزمره است بنابراین لازم است که قانونگذار برای بقای افراد و برآورده کردن حد اقل نیاز های آنها تمهیداتی را برای حمایت از افراد بیکار بسنجد، بیمه بیکاری در واقع برنامه دولت برای افراد بیکاری میباشد که به دلایلی از محل اشتغال خود خارج شده اند و نمیتوانند از این طریق امرار معاش نمایند.
برای فهم بهتر این موضوع ابتدا بهتر به مفهوم شخص بیکار بپردازیم و بیان کنیم که فرد بیکار از نظر قانونگذار چه کسی شناخته میشود:
طبق ماده ۳ قانون بیمه بیکاری، بیکار در واقع شخص بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد، با توجه دقیق به این ماده متوجه میشویم فرد بیکار از نظر قانون دارای ویژگی هایی است که آن را سایر افراد متمایز میکند فلذا برای اینکه شخصی بیکاری بتواند از مزایای این بیمه بهرمند شود میبایست شرایط ذیل را داشته باشد:
الف) کارگر یا کارمندی که در محلی که اشتغال داشته است توسط کارفرما بیمه شده باشد، یا حکم آن را داشته باشد.
ب ) بدون میل و اراده خود نتواند به محل کار بازگردد در غیر این صورت چنانچه مشخص شود که فرد با رضایت و میل خود محل کار را ترک کرده به وی بیمه بیکاری تعلق نمیگیرد.
همچنین بیمه شدگانی که به علت تغییر در ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارت خانه ذی ربط و تایید شورای عالی کار به عنوان بیکار موقت شناخته شود و یا بیمه شده ای که بدیل حوادث قهری و غیر مترقبه از قبیل سیل، آتش سوزی، زلزله، جنگ و.. بیکار میشوند از مقرری بیمه کاری میتوانند استفاده نمایند.
با توجه به مطالب ذکر شده در خواهیم یافت هر کارگری که ناخواسته و یا به دلیل شرایطی که در محیط کار خود به وجود آمده است از آن محل به نحوی تعلیق شود در صورتی که توسط کارفرما بیمه شده باشد میتواند از مزایای بیمه بیکاری بهره ببرد، شایان ذکر است عدم بیمه کارگر توسط کارفرما تخلف است و کارگر میتوانند با شکایت علیه کارفرما خود را بیمه نماید.
بیمه بیکاری چقدر است؟
یکی از مهم ترین مسائلی که در بیمه بیکاری بسیار اهمیت دارد میزان مقرری بیمه است که سازمان تامین اجتماعی موظف است ماهیانه به بیمه شونده پرداخت کند، طبق این قانون میزان مقرری بیمه بیکاری متوسط به میزان ۵۵% مزد، حقوق و یا کارمزد بیمه شده با توجه به میزان حقوق سه ماه پایانی کارگر در زمان اشتغال میباشد.
همچنین بیمه شدگانی که متاهل و دارای فرزند میباشند و یا سرپرستی اشخاصی تحت تکفل آنها است، به ازای هر نفر ۱۰% به حداقل دستمزد یا مقرری بیمه شده اضافه خواهد شد؛ مجموع افرادی که به واسطه آنها ۱۰% به حقوق بیمه شده اضافه خواهد شد حد اکثر ۴ نفر میباشد و نباید میزان پرداختی بیمه بیشتر از ۸۰% بشود
شایان ذکر است بیمه شدگانی که در زمان اشتغال خود کمتر از حد اقل میزان حقوق تعیین شده توسط وزارت کار و رفاه اجتماعی را دریافت مینمودند مقرری بیمه آنها با احتساب حداقل میزان تعیین شده توسط وزارت کار معین میشود لذا حد اقل حقوق بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۲ به میزان ۴۰۱۹۵۵۶ تومان میباشد.
تحت چه شرایطی بیمه بیکاری تعلق میگیرد؟
برای اینکه کارگران بتوانند مطابق قانون بیمه بیکاری از مزایا این بیمه استفاده نمایند لازم است یک سری از شرایطی وجود داشته باشد که در ادامه به آن میپردازیم:
بیمه شده باید قبل از بیکاری حد اقل به مدت ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه ای داشته باشد ولی برای اشخاصی که به واسطه حوادث قهری و مترقبه مانند سیل، زلزله، بیماری، آتش سوزی و.. بیکار میشوند این محدودیت وجود ندارد و به محض اینکه اولین پرداختی بیمه کارگر توسط کارفرما انجام گرفته باشد مقرری بیمه بیکاری به بیم شده تعلق میگیرد.
بیمه شده موظف است پس از اعلام بیکاری به نزدیک ترین شعبه سازمان تامین اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی یا مشابه آن اعلام نماید.
بیمه شده پس از اعلام بیکاری و آمادگی برای اشتغال مجدد، میبایست در کلاس های سواد آموزی و کار آموزی واحد کار و نهضت سواد آموزی شرکت نموده و گواهی لازم را در این مورد به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی تحویل نماید.
تا چه مدت پس از بیکاری میتوان به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرد؟
بیمه شده برای اینکه بتواند از مزایای بیمه بیکاری استفاده نماید موظف است پس از بیکاری از واحد مربوطه، حد اکثر ظرف ۳۰ روز مراتب عدم اشتغال خود را به نزدیکی ترین شعبه سازمان تامین اجتماعی اعلام نماید همچنین بیمه شدگانی که در مهلت معین شده نسبت به معرفی خود اقدام ننمودند میتوانند در صورت موافقت کمسیون سازمان حد اکثر پس از سه ماه از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شوند.
بنابراین چنانچه شخصی پس از بیکاری در مهلت های تعیین شده بیکاری خود را به سازمان تامین اجتماعی اعلام ننماید نمی تواند از این بیمه استفاده کنند.
بیمه بیکاری تا چه زمانی به بیکار تعلق میگیرد
همان طور که گفته شد این بیمه مختص افراد بیکار میباشد و قاعدتا تا زمانی که فردی به شغلی اشتغال پیدا نکند باید این بیمه شامل حال وی گردد اما به دلیل اینکه اشخاص خود موظف اداره امورات خود میباشند لذا این بیمه تا مدت مشخصی از افراد بیکار حمایت میکند و بعد از آن افراد خود موظف به تامین خود میباشند.
به جز افرادی که به دلیل حوادث قهری مانند بیماری، سیل، زلزله و.. بیکار میشوند، سایر افراد، جمع پرداخت مقرری برای مجردان حد اکثر تا ۳۶ ماه و متاهلین حداکثر تا ۵۰ ماه بر اساس سابقه پرداخت حق بیمه در نظر گرفته میشود که جدول زیر به صورت دقیق به مدت زمان مقرری پرداخت حق بیمه بیان شده است:
|
سابقه پرداخت حق بیمه |
مجرد | متاهل |
| از۶ ماه تا ۲۴ ماه | ۶ | ۱۲ |
| از۲۵ماه تا ۱۲۰ ماه | ۱۲ | ۱۸ |
| از۱۲۱ماه تا ۱۸۰ ماه | ۱۸ | ۲۶ |
| از۱۸۱ ماه تا۲۴۰ ماه | ۲۶ | ۳۶ |
| از۲۴۱ ماه به بالا | ۳۶ | ۵۰ |
شایان ذکر است مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است.
افرادی که تحت پوشش بیمه بیکاری نمی‌باشند
گروه های زیر از شمول افراد تحت حمایت قانون بیمه بیکاری مستثنی هستند:
- بازنشستگان و از کار افتادگان کلی
- صاحبان حرف و مشاغل آزاد
- اتباع خارجی
مواردی که باعث لغو بیمه بیکاری میشود؟
حمایت از بیکاران تابع قانون بیمه بیکاری میباشد فلذا عدم رعایت این قانون موجب قطع و لغو بیمه بیکاری میگردد این موارد به شرح زیر میباشد:
- در صورتی که شخص در زمان دریافت مستمری بیماری به شغل جدید یا قبلی خود اشتقال یابد
- در صورت عدم حضور در کلاس های سواد آموزی و حرفه آموزی بدون دلیل موجه و با اعلام واحد کار امور اجتماعی یا نهضت سواد آموزی یا سایر واحد های ذی ربط مبنی بر عدم رعایت مقررات.
- در صورتی که بیمه شده با وجود شغل تخصصی خود و یا مشابه آن از قبول آن خودداری نماید.
- در صورتی که پرداخت بیمه بیکاری همزمان با دریافت بیمه بازنشستگی یا از کار افتادگی کلی انجام گیرد در این صورت بیمه بیکاری وی قطع میگردد.
- در صورتی که مشخص شود بیکاری بیمه شده به دلیل میل و اراده خود بوده و با قصد قیلی از کار خود دست کشیده است.
- در صورتی که معلوم شود بیمه شده در زمان بیکاری خود به صورت مخفیانه در محلی اشتغال داشته است که نتنها باعث قطع پرداختی بیمه بیکاری به بیمه شده میشود بلکه سازمان تامین اجتماعی تمامی وجوه واریز کرده خود را از بیمه شده مسترد مینماید.
