بایدها و نباید های کارگر و کارفرما یکی از مهم ترین موضوعاتی است که در هر کشوری به دلیل تاثیر مستقیم کارگران بر ارتقای صنعت و تکنولوژی خود اهمیت بالایی برای آین موضوع قائل است و هموار سعی شده است قوانین و مقررات کلی جامعه به نحوی باشد که از کارگران و کار آفرینان حمایت شود، لذا این مهم ایجاد کرده است که ما در این مقاله به بایدها و نباید های کارگر و کارفرما در کشور ایران بپردازیم تا بتوانیم با بهرهمندی از این اطلاعات، از بدیهی ترین حقوق کاری خود آگاه شویم.
بایدها و نباید های کارگر و کارفرما ؟!
اصولا روابط بین اشخاص تا زمانی به درستی پیش میرود که از حد و حدود خود خارج نشود و حقوق طرف دیگر را ضایع نکند در غیر این صورت موجب ایجاد اختلافات و مشکلات زیادی میگردد، این مسئله در موضوع کار که بخش اعظم زندگی افراد را به خود اختصاص میدهد کاملا روشن و واضح است، لکن ضروری است قواعد و مقرارتی بین کارگر و کارفرما وجود داشته باشد تا هر یک نتوانند به حقوق دیگری خدشه ای وارد کند و موجب ضرر و زیان به او شود.
این قواعد میتواند موضوعاتی از قبیل دستمزد و مزایا، انجام امورات محول شده، حسن معاشرت و مسائلی از این چنینی باشد که موجب ایجاد نظم و امنیت در فضای کار و بهبود زندگی اشخاص گردد، فلذا قاعدتا وظیفه تدبیر اندیشی و وضع این قواعد برعهده قانونگذار است تا با تدابیر خود کیفیت و امنیت شغلی را در جامعه ایجاد نموده و از منافع عموم حفاظت نماید.
قانون کار چیست و چه هدفی دارد؟
در کشور ما انواع و اقسام قوانین برای موضوعات مختلفی از قبیل معاملات، کار و رفاه اجتماعی، جرایم و مجازات ها، مسائل خانواده و.. وجود دارد که هر کدام این قوانین الزام آور و رعایت آن برای همه افراد واجب است، هدف از وضع این قوانین جلوگیری از هرج و مرج و ایجاد نظم و امنیت عمومی در جامعه است.
قانون کار یکی از قوانین بسیار مهم در کشور ایران میباشد که به ارتباط میان کارگر و کارفرما میپردازد و حقوق و مسئولیت های هر یک را بیان میکند، این قانون شامل موضوعاتی از قبیل حقوق و مزایای کارگر، تعلیق، فسخ قرارداد استخدام، نحوه اخراج، شرایط کار زنان، شرایط کار نوجوانان و ایمنی و بهداشت کار، کار آموزی، اشتغال اتباع بیگانه، تشکل های کارگر و کارفرما، مرجع حل اختلاف، شورای عالی کار، و مواردی از دست میباشد، که تمامی کارگران و کارفرمایان ملزم به رعایت قانون کار و سایر و قوانین مرتبط آن میباشند.
همان طور که بیان شد هدف از تصویب قانون کار وضع قواعد و مقرراتی است که باعث حمایت از کارگر و کارفرما توسط قانونگذار و همچنین وجود ضمانت اجرایی که تمامی کارگران و کارفرمایان را ملزم به رعایت این قانون نمایند میباشد و در صورت تخلف و عدم رعایت این قانون مجازات مناسبی را برای فرد متخلّف در نظر گرفته شود، این عامل باعث میشود که بی عدالتی ها و تخلفات از این قبیل در محل کار حاصل نگردد.
حقوق و تکالیف کارگر نسبت به کارفرما
کارگر کسی است که در ازای اجرتی عمل یا خدمتی را برای صاحب کار انجام میدهد بنابراین میتوان گفت کارگران قشر ضعیف جامعه محسوب میشوند زیرا این کارگران هستند که ناگزیرند برای اجرتی ناچیز عملی را برای کارفرما انجام دهند لذا در قانون کار صراحتاً شاهد هستنیم در تمهیدات بیشتری برای حفظ حقوق کارگران سنجیده شده است با این وجود، حمایت قانونگذار از کارگر، موجب نمیشود کارگر از انجام وظایف و تعهدات در مقابل کارفرما غافل شود لکن قانونگذار برای ایجاد تعادل بین روابط کارگر و کارفرما، الزاماتی را برای کارگر در نظر گرفته است که درادامه به آن میپردازیم.
ساعت کاری
ساعت کاری یکی از مهم ترین موضوعات در هنگام استخدام کارگر میباشد زیرا این عامل تعیین میکند که کارگر برای انجام کار های کارفرما به چه مدت زمانی نیاز دارد و همچنین با توجه به زمان صرف شده جهت انجام کار حقوق یا مزد کارگر چگونه محاسبه میشود بنابراین بسیار مهم است اگر شما در جایی کار میکنید که به صورت تمام وقت یا پاره وقت است مدت زمانی که شما برای انجام امورات کارفرما صرف مینمایید را به صورت دقیق و مستند ثبت نمایید تا در هنگام تصویه حساب بتوانید مزد خود را به صورت کامل دریافت نمایید.
همچنین تعیین ساعت کاری در قرارداد استخدام موجب الزام و رعایت ورود و خروج تعیین شده و حضور در محل توسط کارگر به عنوان یکی از تعهدات اصلی میباشد که عدم رعایت آن میتواند موجبات اخراج او را برای کارفرما فراهم آورد، بنابراین لازم است کارگر با تواجه به ساعت کاری توافق شده یا آنچه که در قرارداد مقرر شده است در محل کار حضور یابد و پس از انجام وظایف خود در ساعت تعیین شده از محل کار خراج شود.
رعایت آیین نامه انضباطی
در هر موقعیتی وجود قواعد و مقررات برای برقراری نظم و انضباط لازم و ضروری است لذا این مسئله در وهله ایجاب میکند که در روابط کاری کارگر و کارفرما در کارگاه قوانین و مقرراتی وجود داشته باشد که همه افراد به خصوص کارگران به جهت پیشبرد مقاصد کاری کارفرما ملزم به رعایت آن باشند، لکن قانونگذار به جهت حمایت از این قواعد و مقرراتی که در محل کار تحت عنوان آیین نامه تصویب میشوند آنها ها را در صورتی که مخالف قوانین کار نباشد مورد اعتبار دانسته و برای آن انجام آنها ضمانت اجرا در نظر گرفته است.
براساس مفاد قانون کار میتوان دریافت، هر گونه کوتاهی در انجام وظایف محوله و یا هر گونه فعل و ترک فعلی که موجب نقض انضباطی آیین نامه های کارگاه، بروز اختلال و بی نظمی در روند طبیعی فعالیت محوله، کاهش کمی و کیفی تولید و خدمات، نقض شئون اسلامی در کارگاه شود کارفرما میتواند مراتب را از طریق شورای اسلامی کار جهت دریافت خسارت و فسخ قرارداد پیگیری نماید.
نحوه مرخصی
مرخصی کارگران تابع قواعد و مقررات خاصی است بنابراین کارگر نمیتواند هر زمان و به دلخواه خود به مرخصی برود براساس ماده ۶۴ قانون کار مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب ۴ روز جمعه جمعاً یک ماه است و سایر روز های تعطیل به عنوان مرخصی محسوب نخواهد شد، همچنین برای کار کمتر از یک سال کار مزبور به نسبت کار انجام یافته محاسبه خواهد شد.
رعایت آیین نامه های فنی
کارگر ملزم است با توجه به نقشه یا اطلاعاتی که کارفرما به وی میدهد اقدام به تولید و ارائه خدمات نمایند و حق ندارد به میل خود کاری خلاف دستور کارفرما انجام دهد، در غیر این صورت چنانچه موجب اختلال، خسارت، آسیب جانی و مالی به مال و اموال کارفرما انجام گیرد مسئول میباشد و کارفرما میتوانند از طریق مراجع مربوطه خسارت خود را مطالبه نماید.
انجام امورات خواسته شده کارفرما
اصل روابط بین کارگر و کارفرما قبول وظایف در قبال پرداخت مزد یا اجرت بر مبنای توافق است و تا زمانی که کارگر به امورات مورد نظر کارفرما رسیدگی نماید کارفرما در ازای آن اجرت کارگر را به او پرداخت میکند بنابراین برای اینکه توافقی از جهت صورت گیرد کارگر موظف است به تمامی فرمایشات کارفرما رسیدگی نماید.
حقوق و تکالیف کارفرما نسبت به کارگر
کارفرما شخصی است که در ازای پرداخت اجرت یا مزد انجام فعلی را به فردی محول میکند، بنابراین میتوان گفت کارفرما شخصی است که برای برآورده کردن نیاز های تجاری یا شخصی خود در قبال رفع این نیاز های پول پرداخت میکند، بنابراین میتوان اصلی ترین وظیفه کافرما را در روابط بین کارگر و کارفرما تامین نیاز های مالی و معیشتی کارگر دانست که قانونگذار برای رعیات این مهم توسط کارفرما قوانین و مقرراتی را پیش بینی کرده است که درادامه به آن میپردازیم.
حقوق و مزایا
همان طور که گفته شد مهم ترین مسئولیت کارفرما نسبت به کارگر پرداخت حقوق یا اجرت کارگر در قبال کار انجام شده میباشد که کارفرما موظف است آن را تمام و کمال مطابق توافق خود با کارگر پرداخت نماید همچنین با نگاه به قانون کار درمیابیم که قانونگذار به پرداخت حقوق و مزایا کارگر توجه ویژه داشته است و تدابیری مهم و تاثیر گذار بدین جهت اندیشده است که جمله آنها تفکیک و تعیین دقیق حق و حقوقات کارگران با توجه نیاز های فردی و اجتماعی و مشخص کردن آن در قانون کار به صورت صریح میباشد.
با توجه به قانون کار کارفرما ملزم است برای استخدام کارگر یا نیرو جهت انجام امورات خود، حداقل دستمزد یش بینی شده توسط وزرات کار را ، علاوه بر سایر حق حقوقات کارگر از جمله حقوق پایه، کمک هزینه اقلام مصرفی، حق اولاد، حق مسکن، سنوات کار، عیدی و.. که در این قانون به صورت ذکر شده است در نظر بگیرد و به او پرداخت نماید.
بیمه کارگر
یک از وظایفی که قانونگذار کارفرما را ملزم به انجام آن نموده و برای عدم رعایت آن ضمانت اجرای کیفری و حقوقی در نظر گرفته است بیمه نمودن کارگر در حین استخدام میباشد بنا بر این موضوع کارفرما مکلف است پس از استخدام کارگر به جهت انجام امورات خود کارگر را در سازمان تامین اجتماعی بیمه نماید در غیر این صورت کارگر میتواند با شکایت از کارفرما در وزارت کار علاوه بیمه نمودن خود کارفرما را به پرداخت جریمه بسیار سنگین محکوم نماید.
قرارداد کار چیست؟
قرارداد کار توافق کتبی میان کارگر و کارفرما است که به صورت جامع و شفاف به وظایف و تعهدات کارگر و کارفرما بر مبنای قانون کار میپردازد و شامل موضوعاتی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا، بیمه، رعایت آیین نامه ها داخلی، و.. میباشد که طرفین میتوانند قرارداد فی مابین خود را سند توافق و همچنین بیانگر رابطه کارگر و کارفرمایی بدانند که به وسیله آن میتوانند حقوق و تکالیف خود را انجام داده و در صورت تخلف فرد متخلّف را محکوم نمایند.
قرارداد کار دائم
قرارداد کار دائم همان طور که از اسم آن مشخص است قراردادی میباشد که محدودیت زمانی ندارد و تا زمانی که طرفین توافقی بر مبنای فسخ آن ننمایند ادامه دارد در این قرارداد به موضوعاتی از قبیل مشخاصات طرفین، محل کار، نوع فعالیت، حقوق و مزایا، بیمه ، وظایف و تعهدات، مرجع حل اختلاف و.. پرداخته میشود.
شایان ذکر است عدم وجود قرارداد بین طرفین و یا عدم ذکر مدت به منظله قرارداد دائمی تلقی میشود و کارفرما موظف است با توجه به قواعد و مقررات قرارداد استخدام دائمی تمام حقوقات کارگر را پرداخت نماید.
قرارداد کار موقت
قرارداد کار موقت و به عبارت دیگر قرارداد استخدام کوتاه مدت قراردادی است که کارفرما به جهت رفع نیاز های تجاری یا شخصی خود، فردی را برای مدت معینی استخدام مینماید که همانند قرارداد استخدام دائمی کارگر از تمامی حق و حقوقات خود بهره مند میشود معمولا این قرارداد ها بعد ها به قرارداد دائمی تغییر پیدا میکند بنابراین اگر قصد استخدام نیروی جدیدی را دارید در وهله اول به صورت موقت او را استخدام نمایید و پس اطمینان از صحت کار او میتوانید از قرارداد استخدام دائمی کار استفاده نمایید.
