فسخ نکاح به جهت تدلیس یکی از راه های انحلال عقد نکاح میباشد، که باعث پایان دادن علقه زوجیت در عقد دائم و موقت میشود، لذا ما در این مقاله قصد داریم به توضیح موضوع فسخ نکاح به جهت تدلیس و همچنین قواعد و مقررات این موضوع بپردازیم.
فسخ نکاح به جهت تدلیس
عقود دارای انواع مختلفی از قبیل بیع، اجاره، صلح و.. میباشد، که در معاملات اشخاص کاربرد بسیاری دارد، یکی از عقودی که در شرع اسلام و همچنین قوانین ماهوی به جهت ایجاد بر قراری علقه زوجیت بین زن مرد وجود دارد، عقد نکاح میباشد، که خود به دو صورت دائم و موقت تقسیم میشود، از آثار عقد نکاح میتوان پدید آمدن حقوق و تکالیف برای زوجین را نام برد، که در صورت عدم رعایت این حقوق و تکالیف توسط هر یک از زوجین برای شخص متخلّف توسط قانون ضمانت اجرا در نظر گرفته میشود.
همان طور که گفته شد عقد نکاح نوعی قرارداد بین زوجین میباشد که باعث میشود نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی پیدا نمایند، لذا مانند سایر قرارداد ها امکان پایان دادن و فسخ این عقد نیز وجود دارد، که در قانون به صورت طلاق و فسخ نکاح پیش بینی شده است.
فسخ نکاح به معنای پایان یافتن و قطع عقد نکاح میباشد و یکی از راه های انحلال نکاح است، در واقع فسخ حقی است که به جهت ایجاد ضرر و زیانی که برای یکی از طرفین در معامله صورت میگیرد برای شخص متضرر ایجاد میشود، و میتواند به واسطه آن قرارداد را فسخ نماید، یکی از مواردی که موجب ضرر زیان زوجین در عقد نکاح میشود تدلیس است که میتوان به وسیله آن علقه زوجین را فورا پایان داد.
خیار تدلیس در عقد نکاح
خیار به معنای اختیار، و خیار تدلیس در اصطلاح به معنای اختیار فسخ معامله به سبب تدلیس است، در واقع تدلیس به معنای فریب و نیرنگ میباشد، و زمانی صورت میگیرد که، یکی از طرفین به جهت انجام معامله، طرف مقابل خود را فریب میدهد، تا وی جهت انعقاد قرارداد یا انجام فعلی راضی شود، فلذا باعث میشود که شخص فریب خورده موجب ضرر و زیان شود، و بخواهد معامله را بر هم بزند، که این نوع برهم زدن معامله فسخ را به جهت تدلیس میگویند.
یکی از رایج ترین مثال هایی که در تدلیس عقد نکاح میتوان از آن نام برد، اعلام شغل جعلی آقا برای جلب رضایت خانواده زوجه هنگام خواستگاری است، که پس از ازدواج مشخص میشود آقا فاقد شغل مذکور بوده است، در این صورت به دلیل اینکه زوج با انجام اعمال فریبکاری اقدام به ازدواج نموده است، زوجه میتواند به دلیل خیار تدلیس عقد نکاح را بدون رضایت شوهر خود فسخ نماید.
خیار تخلف از وصف
خیار تخلف وصف یکی از انواع خیاراتی است که شباهت بسیاری به خیار تدلیس دارد و موجب میشود عقد نکاح فسخ شود، خیار تخلف از وصف همان طور که اسم آن مشخص است، یکی از طرفین در معامله صفتی ذکر میکند که فاقد آن است، ولیکن قصد فریب شخص دیگری را ندارد، بلکه صرفا میپندارد دارای وصف مذکور میباشد و یا توانایی رسیدن به آن را دارا است.
به عنوان مثال زوجه در هنگام ازدواج بیان میکند دانشجو دکترا میباشد ولیکن پس از اعلام نتایج آزمون مشخص میشود نتوانسته صفت مذکور را بدست بیاورد.
تفاوت اصلی خیار تدلیس و خیار تخلف از وصف این موضوع میباشد که شخص در تدلیس با فریب و نیرنگ قصد رسیدن به هدف خود را دارد، ولیکن در خیار تخلف از وصف هدف از اعلام صفت، غیر واقع، فریب طرف مقابل نمیباشد، و صرفا به دلیل عدم آگاهی وی صورت میگیرد.
چه مواردی موجب فسخ نکاح به جهت تدلیس میشود؟
در واقع هر گونه فریبکاری که هر یک از طرفین به جهت تطمیع طرف مقابل خود برای ازدواج انجام دهد نوعی تدلیس به حساب می آید که میتوان به واسطه آن نکاح را فسخ کرد، لکن هر گونه فعلی از قبیل دروغ گفتن، جعل سند، جعل هویت و.. میتواند از مصادیق تدلیس باشد، اما رایج ترین موارد تدلیس پنهان کردن یک سری از امراض و بیماری ها است که باعث میشود نکاح را به واسطه آن فسخ نمود این بیماری ها برای زوج عبارت است از:
الف. خضا
ب. عنن
پ. مقطوع بودن آلت تناسلی
جنون
و بیماری های زوجه از قبیل
الف. قرن
ب. جذام
پ. برص
ت. افضا
ث. زمین گیری
ج. نابینایی هر دو چشم
نکته: شایان ذکر است برای فسخ نکاح باید عیوب زوجه در هنگام انعقاد عقد نکاح وجود داشته باشد و چنانچه این عیوب پس از عقد تشکیل شود نمیتوان عقد را به این دلیل فسخ نمود.
سوالات مرتبط
آیا عدم اعلام وصف سالم بودن در حین عقد موجب فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه میشود؟
خیر چنانچه، زوجه در هنگام عقد نکاح خود را دارای وصف سلامت اعلام نکند، و پس از عقد نکاح زوج متوجه وجود بیماری در زوجه شود نمیتواند به این واسطه عقد نکاح را فسخ نمایند هر چند استثنائاتی در این موضوع وجود دارد که ممکن است نکاح به واسطه آن فسخ شود.
آیا اعلام نکردن ازدواج سابق در حین عقد موجب تدلیس در عقد نکاح میشود؟
اگر زوجه به شرط دوشیزه بودن با زوج ازدواج نماید و پس از نکاح مشخص شود که زوجه دوشیزه نمیباشد، و پرده بکارت وی زایل شده است، زوج میتواند به دلیل خیار تدلیس نکاح را فسخ نماید، ولیکن چنانچه زوجه در ازدواج سابق خود دوشیزه گی خود را از دست نداده باشد، و ازدواج سابق خود را انکار نماید، زوج نمیتواند به دلیل انکار ازدواج سابق زوجه نکاح را فسخ نماید.
