تفاوت هبه و ابرا مهریه، از موضوعاتی میباشد که همواره در بین حقوق دانان مورد بحث و اختلاف نظر است، همچنین شباهت این دو موضوع موجب میشود اغلب افراد، آنها را یکی در نظر بگیرند، و دچار مشکلات حقوقی شوند، که اغلب در دعوی خانواده مشاهده میشود، لذا ما در این مقاله قصد داریم به تفاوت هبه و ابرا مهریه بپردازیم.
تفاوت هبه و ابرا مهریه
هبه و ابرا دو عمل حقوق مستقلی میباشد که دارای آثار متفاوتی نیز هستند، ولیکن به دلیل کاربرد این دو در بذل و بخشش موجب شده است افراد به دلایل مختلف جهت بذل و بخشش مهریه خود مورد استفاده قرار دهند، لکن برای فهم تفاوت های هبه و ابرا به توضیح مختصری از آنها بپردازیم.
هبه چیست؟
هبه یکی از انواع عقود در قانون مدنی میباشد که در آن مالی با قصد بذل و بخشش به صورت مجانی و یا معوض به شخص دیگری واگذار میشود، هبه در عرف جامعه به عنوان هدیه شناخته میشود، و در قانون به شخصی که هدیه میدهد واهب، و فردی که هدیه را قبول میکند متهب، و مالی که هدیه داده میشود، را عین موهوبه میگویند.
هبه بلا عوض یا به عبارتی مجانی، عقدی است که در آن بخشش مال بدون دریافت ثمن و به صورت مجانی انجام میگرد، به عنوان مثال شخصی که به همسر خود گردنبند هدیه میدهد و از همسر خود پول آن را مطالبه نمیکند، هبه بلا عوض میگویند.
هبه معوض عقدی است که شخص در عوض دریافت مال یا منفعتی، عین معینی را به شخصی هبه میکند.
شایان ذکر است هبه ای که به صورت بلاعوض انجام گیرد تحت شرایطی امکان استرداد آن وجود دارد، به شرطی که این حق را از خود ساقط نکرده باشد.
ابرا چیست؟
ابرا از جمله ایقاعاتی میباشد که موجب سقوط تعهدات میشود، ایقاع برعکس عقد که با اراده دو یا چند نفر حاصل میشود، یک عمل حقوقی یکجانبه است و باعث تاثیر گذاری در دین و یا قرارداد میشود.
طبق ماده ۲۸۹ قانون مدنی ابرا عبارت است از صرف نظر کردن داین از حق خود، بر این اساس در ابرا شخصی که طلبی دارد با بخشیدن طلب خود به مدیون از حق خود به صورت کامل گذشت میکند، ابرا به دو صوت معوض و بلا عوض انجام میگیرد، در ابرا معوض شخص طلب کار در قبال دریافت مال و منفعتی، دین بدهکار را به او میبخشد.
در ابرا بلا عوض شخص طلبکار بدون دریافت مال و منفعتی از مدیون دین طب کار را به او میبخشد، در واقع در ابرا شخص از حق و حقوقات خود که دین بدهکار میباشد به کلی گذشت میکند.
نکته ای که حائز اهمیت است اگر دین ابرا شود امکان رجوع به آن وجود ندارد به عنوان مثال چنانچه شخصی مهریه خود را ابرا نماید نمیتواند بعدا آن را استرداد نماید.
تفاوت هبه و ابرا مهریه چیست؟
همان طور که گفته شد هبه عقدی است که در آن شخصی عین معینی را هدیه میدهد که به قبض و اقباض واهب و متهب انجام میگیرد، ولیکن ابرا یک عمل حقوقی یک جانبه میباشد و نیازی به تنفیذ مدیون برای قبض ندارد، به عنوان مثال در بذل مهریه به عنوان هبه، لازم است زوج بخشش مهریه را قبول نماید، و لیکن در ابرا نیازی به قبول یا رد زوج برای قبول بخشش مهریه نمیباشد.
موضوع دیگری که از اهمیت بالایی در تفاوت هبه و ابرا مهریه وجود دارد امکان رجوع به آن پس از بذل است، در صورتی که هبه بلا عوض باشد امکان رجوع به عین موهوبه وجود دارد به شرطی که مال موهوبه منشا عینی داشته باشد به عنوان مثال در صورتی که مهریه شش دانگ یک آپارتمان باشد و زوجه آن را به صورت مجانی به مرد ببخشد میتواند بعدا آن را استرداد نماید.
ولیکن در صورتی که هبه به صورت معوض انجام گیرد امکان رجوع به آن امکان ندارد مگر در صورتی که مال یا منفعت عوض به واهب منتقل نشود، به عنوان مثال اگرزوجه مهریه خود را در قبال ملکی ببخشد در صورتی که ملک مذکور به مالکیت زوجه در نیاید زوجه نیز میتواند مهریه خود را استرداد نماید.
در بذل مهریه از طریق ابرا امکان رجوع وجود ندارد و در صورتی که زوجه مهریه خود را ابرا نماید نمیتواند بعدا نسبت به آن رجوع نماید، زیرا که در ابرا طلبکار از حق خود میگذرد و دیگر نمیتواند نسبت به حق خود رجوع نماید.
اما مسئله ای که در دعوی حقوقی از جمله مهریه حائز اهمیت است این موضوع میباشد که آیا پس از بخشش مهریه امکان رجوع مجدد به آن وجود دارد یا خیر ؟
در پاسخ باید گفت براساس قوانین و همچنین آرای دیوان آلی کشور در صورتی که مهریه سکه طلا یا پول رایج باشد به دلیل اینکه منشا دینی دارد پس از بذل به صورت هبه به عنوان ابرا در نظر گرفته میشود، زیرا که در هبه عین معینی به متهب بخشیده میشود ولیکن پول و طلا به عنوان عین محسوب نمیشوند، زیرا که پرداخت آن بر ذمه مدیون میباشد باید پرداخت شود لذا پس از بخشش آن به صورت هبه بلا عوض، این بخشش زمره ابرا انجام میگیرد و قابل رجوع نمیباشد.
اما اگر مهریه عین معینی مانند ملک باشد و به زوج هبه شده باشد امکان رجوع به آن وجود دارد زیرا که در هبه عین معین قابل رجوع است.
ابرا مهریه قابل رجوع است؟
خیر پس از ابرا مهریه امکان رجوع به آن دیگر وجود ندارد، لذا افرادی که مهریه خود را به صورت ابرا بذل مینمایند نمیتوانند مجددا به آن رجوع نمایند.
سخن پایانی
به صورت کلی ابرا و هبه هر دو وسیله ای برای بذل مهریه میباشد ولیکن در صورتی که مهریه، به صورت ابرا بذل گردد به هیچ عنوان نمی‌توان دوباره به آن رجوع کرد، و لیکن در بذل مهریه از طریق هبه در صورتی که هبه معوض باشد امکان رجوع به آن وجود ندارد نگر اینکه مال عوض منتقل نگردد ولیکن در صورتی که هبه به صورت بلا عوض انجام گیرد چنانچه مال موهوبه منشا دینی داشته باشد امکان رجوع به آن وجود دارد، اما نمی‌توان سکه یا پول بخشیده مهریه را رجوع کرد.
