ازدواج محجورین چگونه است؟ ازدواج محجورین یکی از مسائل مهمی است که به دلیل شرایط خاص این اشخاص قواعد و مقررات ارتباطات و معاملات آنها با سایر افراد متفاوت است، که باعث میشود این اشخاص در بحث عقد نکاح و ازدواج تابع قوانین و مقررات مختص به خود باشند، لذا مادر این مقاله قصد داریم به پاسخ سوال ازدواج محجورین چگونه است بپردازیم، و تمامی قوانین و مقررات مربوط به این موضوع را برای شما توضیح دهیم.
ازدواج محجورین چگونه است؟
در ابتدا بهتر است به معرفی مختصری از محجورین برای درک بهتر موضوع بپردازیم، محجورین اشخاصی هستند که اهلیت استیفا در امور مالی و در مواردی غیر مالی خود را به دلیل وضعیت جسمی یا روانشان ندارند، لذا قانونگذار با توجه به وضعیت هر کدام از انواع محجورین قوانین و مقررات خاصی برای تعاملات هر یک از آنها پیش بینی کرده است که آنها را تابع این قوانین میکند.
از جمله موضوعاتی که ارتباطات و تعاملات محجورین را با سایر افراد متفاوت میکند بحث ازدواج آنها میباشد، زیرا نگهداری و مراقبت از این اشخاص به دلیل وضعیت خاص آنها مسئولیت سخت و مهمی را به همراه دارد و موجب شده است قانونگذار توجه ویژه به این موضوع داشته باشد که در ادامه به توضیح بیشتر آن میپردازیم.
محجورین چه کسانی هستند؟
همان طور که گفته شد محجورین اشخاصی هستند که به دلیل وضعیت جسمی و روحی خاص از انجام بعضی از امور ناتوانند، این اشخاص طبق قانون به سه دسته صغار، مجانین و افراد غیر رشید تقسیم میشود که با توجه به وضعیت هر یک از آنها، اختیارات و محدودیت های آنها متفاوت میباشند، و لازم است شخصی مسئولیت مراقبت و نگهداری از این اشخاص را برعهده بگیرد.
صغار: صغار جمع کلمه صغیر میباشد، و به معنای فرد خردسال، کوچک و نا بالغ است، افراد صغیر خود به دو دسته صغیر غیر ممیز و صغیر ممیز تقسیم میشود، صغیر غیر ممیز به اشخاصی گفته میشود که توانایی درک موضوعات خوب و بد را ندارند این افراد معمولا به دلیل سن بسیار پایین خود (کمتر از ۷ سال)نمیتوانند تصمیم درستی برای هیچ یک از امورات مالی و یا غیر مالی بدون دخالت ولی خود بگیرند، لذا هر گونه معاملات یا عقود آنها بدون اذن ولی باطل است.
صغیر ممیز به شخصی گفته میشود که از صغیر غیر ممیز بزرگ تر است ولیکن هنوز به بلوغ نرسیده و توانایی تشخیص خوب و بد را دارا است همچنین میتواند در بعضی امورات غیر مالی خود دخالت داشته باشد و حق کنترل اموال خود را با تنفیذ ولی خود دارد.
مجانین: مجانین جمع کلمه مجنون میباشد و به معنای افراد دیوانه و فاقد قوه تعقل گفته میشود، این اشخاص به دلیل وضعیت روانی خود از قوه تعقل برخوردار نمیباشند، مجانین خود به دو دسته مجنون دائمی و مجنون ادواری تقسیم میشود، مجنون دائمی به شخصی گفته میشود که وضعیت روانی و عقلی او در همه حالات و همیشه دارای مشکل است.
ولیکن مجنون ادواری به شخصی گفته میشود که وضعیت وی بی ثبات است و در برخی موارد در حالت افاقه میباشد و برخی موارد فاقد قوه تعقل است(افاقه وضعیتی است که مجنون دارای قوه تعقل میباشد که تمامی معاملات او در این وضعیت صحیح است)
غیر رشید: غیر رشید یا صفیه به اشخاصی گفته میشود که به بلوغ کامل رسیده اند، ولیکن توانایی کنترل امورات مالی خود را ندارند، زیرا ممکن است بر خلاف مصلحت خود معاملاتی را انجام دهند که موجب ضرر زیان آنها شود، لذا معاملاتی که افراد سفیه انجام میدهند غیر نافذ است و نیاز به تایید ولی یا سرپرست دارد.
شایان ذکر است تاجر ورشکسته نیز به عنوان محجور شناخته میشود ولیکن میتواند مانند سایر افراد عادی ازدواج نماید و از این لحاظ با سایر افراد یکسان است و تنها توانایی کنترل امورات مالی خود را ندارد.
چه کسانی از محجورین حمایت میکنند
محجورین همان طور که گفته شد با توجه وضعیتی که دارند آسیب پذیر میباشند، و لازم است شخصی از آنها مراقبت کند و امورات مالی و غیر مالی او را با توجه به مصلحت فرد محجور کنترل نماید، لذا قانونگذار اشخاصی را از قبیل ولی قهری، وصی و قیم برای حمایت از محجور تعیین کرده است، همچنین در برخی موارد اشخاصی مانند دادستان و یا سازمان های حمایتی مانند بهزیستی مسئولیت نگهداری و همچنین کنترل اموال محجور را بر عهده دارند.
ازدواج صغار
وضعیت ازدواج صغار با توجه به اینکه صغیر ممیز باشد یا غیر ممیز متفاوت است، لذا افراد صغیر غیر ممیز، که توانایی تشخیص خوب از بد را ندارند، چنانچه شخصا و بدون دخالت و اذن ولی ازدواج نماید، عقد نکاح آنها باطل است، و تفاوتی ندارد که جنسیت آنها مونث باشد یا مونث.
ازدواج افرادی که صغیر ممیز میباشند در صورتی که شخص صغیر دختر باشد، تا سن ۱۳ سالگی و تا هنگامی که باکره باشد نیاز به اذن ولی دارد، و همچنین شخص صغیر پسری که به سن ۱۵ سال تمام رسیده باشد میتواند بدون اجازه ولی قهری خود ازدواج نماید.
ازدواج مجانین
مجانین با توجه به اینکه شخص مجنون در وضعیت جنون ادواری باشد یا دائمی وضعیت ازدواج آنها متفاوت است، لذا چنانچه شخص محجور جنون دائمی داشته باشد نمیتواند ازدواج نماید مگر پزشک معالج شخص محجور ازدواج وی را فاقد اشکال بداندو دادستان و ولی قهری نیز این موضوع را تنفیذ نماید.
مجنون ادواری چنانچه در وضعیت افاقه اقدام به ازدواج نماید به نحوی که با قصد و رضا صورت گیرد ازدواج وی صحیح است با این حال مجنون ادواری مونث برای ازدواج نیاز به اذن ولی قهری دارد همچنین مجنون جنون او متصل به دوره صغر است نیز نیاز به اجازه اذن ولی قهری دارد.
ازدواج اشخاص غیر رشید
اشخاص غیر رشید اشخاصی هستند که به بلوغ رسیده اند و تنها از حق کنترل در امور مالی خود غیر برخوردارند لذا ازدواج اشخاص سفیه در صورتی که شخص سفیه مونث باشند تا هنگام ۱۳ سال تمام و یا تا زمان باکرگی نیاز به اذن ولی قهری دارد خود دارد و چنانچه شخص سفیه مذکر باشد پس از سن ۱۵ سالگی ازدواج وی حتی بدون اذن ولی صحیح است.
لازم به ذکر است اشخاص غیر رشید حق دخالت در امور مالی خود را ندارد، لذا نمیتوانند بدون تنفیذ ولی قهری مهریه را در عقد نکاح تعیین نمایند.
آیا ازدواج محجورین نیاز به اجازه و تنفیذ دارد؟
بله، از آنجایی که این اشخاص به دلیل وضعیت جسمی و روحی خود از انجام یک سری از امورات خود عاجز هستند لذا، بسته به میزان محجوریت باید از ولی قهری در یک سری از امورات مهم مانند ازدواج اجازه بگیرند، اما به صورت کلی اشخاص صغیر و همچنین اشخاص غیر رشید و مجنونی که محجوریتشان متصل به دوران صغر (کودکی، خردسالی) است، باید از ولی قهری اجازه بگیرند.
شایان ذکر است طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی سن قانونی ازدواج برای دختران ۱۳ سال تمام و برای پسران پس از ۱۵ سال تمام میباشد که دختران باکره برای ازدواج نیاز به اجازه ولی قهری دارند.
مسئولیت محجورین پس از ازدواج
طبق قانون پس از انعقاد عقد نکاح زوجین نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی پیدا میکنند که میبایست آنها را انجام دهند، از جمله این حقوق مانند نفقه، مهریه و.. و تکالیفی مانند تمکین خاص و عام و.. میباشد، بنابراین اشخاص محجور نیز موظف به رعایت این حقوق تکالیفی هستند.
پرداخت نفقه و مهریه زوجه
اشخاص محجور اهلیت استیفا برای اداره اموال خود را ندارند، لذا پرداخت نفقه و همچنین مهریه نیز از این امر استثنا نمیباشد، و ولی قهری، وصی یا قیم مسئول پرداخت این دیون محجور از اموال او با رعایت مصلحت وی میباشد.
