اقاله چیست؟ اِقاله یکی از اقسام سقوط تعهدات می باشد، که به موجب آن هنگامی که طرفین عقدی را که در گذشته ایجاد کرده اند، به هم می زنند، فلذا بواسطه اِقاله کردن عقد، دیگری تعهداتی نسبت به یکدیگر در خصوص یکدیگر ندارند.
اقاله چیست؟
اِقاله در لغت به معنای بر هم زدن، فسخ کردن معامله با رضایت می باشد، و در اصطلاح حقوقی به معنای درخواست فسخ معامله (به صورت توافقی) می باشد. به عنوان مثال، شما از شخص دیگری ملکی را خریداری می نمایید، ولیکن بنا به دلایلی بعد از معامله از خریدن آن ملک پشیمان می شوید، لذا به فروشنده مراجعه می نمایید، و از او خواستار می شوید، تا معامله را برهم بزند، لذا در این حالت اگر فروشنده ملک با درخواست شما موافقت نماید، اقاله محقق می شود.
همچنین قانونگذار در ماده ۲۸۳ قانون مدنی مقرر می دارد؛ بعد از معامله، طرفین می‌توانند به تراضی آن را اِقاله و تفاسخ کنند. فلذا پس از اِقاله کردن معامله، شرایط قبلی برای اشخاص نسبت به مالیکت آن مال متصور می شود، و به گونه ای که اگر بعد از معامله، مالک مالکیت خودش را از دست می دهد، به موجب اقاله کردن قرارداد، دوباره مالکیت خود را کسب می نماید.
شرایط تحقق اقاله
برای آنکه طرفین بتوانند، معامله را اِقاله نمایند، در وهله ی اول باید عقدی فی مابین آن ها منعقد شده باشد، و سپس برای فسخ یا برهم زدن معامله تراضی و توافق نمایند، لذا در صورتیکه این دو شرط وجود نداشته باشد، تحقق اقاله امکان پذیر نمی باشد. لازم به ذکر است، عقودی که طرفین قصد برهم یا فسخ کردن آن را دارند، باید یکی از عقود لازمه باشد، یا اینکه آن عقد از یک طرف لازم محسوب شود.
شرایط خصوصی اقاله
الف- به موجب ماده ۲۸۴ قانون مدنی، نوع لفظ یا فعل برای اقاله کردن ملاک نیست، به گونه ای که، اِقاله به هر لفظ یا فعلی واقع می‌شود که دلالت بر به هم زدن معامله کند.
ب- طرفین می توانند، تمام معامله یا آنکه مقداری از مورد آن (موضوع) را اقاله نمایند.
پ- نماآت و منافع منفصله که از زمان عقد تا زمان اقاله در مورد معامله حادث می‌شود، متعلق به کسی است که به واسطه عقد مالک شده است اما نماآت متصله متعلق به کسی است که در نتیجه اقاله، مالک می‌شود.
تفاوت فسخ با اقاله چیست؟
فسخ، انحلال یا برهم زدن یکجانه قرارداد را می گویند، که به موجب قانون، برای یکی از طرفین عقد ایجاد می شود. ولیکن در اِقاله با دو نوع اراده مواجه می شویم، یا به عبارتی دیگر، توافق دو طرفین معامله برای برهم زدن عقد می باشد.
سوالات پرتکرار
آیا در وقف اقاله امکان پذیر می باشد؟
خیر، زیرا وقف جزء عقودی محسوب می شود، که دو طرف عقد نمی توانند، با رضایت یکدیگر آن را اِقاله نمایند.
افزایش مورد معامله بعد از اقاله متعلق به کیست؟
هنگامی که عقدی ای مابین طرفین منعقد می شود، شخص بواسطه آن عقد، مالکیت اش نسبت به مال محرز می شود، فلذا اگر مالک، بعد از عقد در مورد معامله تصرفاتی کند که موجب ازدیاد قیمت آن شود، در حین اِقاله به مقدار قیمتی که به سبب عمل او زیاد شده است، مستحق خواهد بود. پس در نتیجه اگر عقد نیز به سبب اِقاله از بین برود، افزایش قیمتی که در خصوص موضوع مورد معامله ایجاد شده است، به مالکی که نقش در افزایش قیمت آن داشته است، تعلق می گیرد.
اگر یکی از عوضین بنابه دلایلی از بین رفته باشد، اقاله انجام پذیر است؟
بله، براساس ماده ۲۸۶ قانون مدنی، تلف یکی از عوضین، مانع اِقاله نیست. در این صورت به جای آن چیزی که تلف شده است، مثل آن در صورت مثلی بودن و قیمت آن در صورت قیمی بودن داده می‌شود.
